İspanya’da kâfi yağış düşmemesi dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisinde hasadı yarı yarıya düşürerek zeytinyağı fiyatlarını tarihi rekor seviyelere yükseltti. İspanyol çiftçileri olağanda global zeytinyağı üretiminin yarısını gerçekleştiriyor lakin Financial Times’da yer alan habere nazaran son 12 ayda ülkenin zeytinyağı üretimi yarı yarıya düşerek 780 bin tona geriledi.
Zeytinyağı fiyatları ise İspanya’nın yanı sıra Avrupa’nın genelinde kurak bir devir geçirilmesiyle Haziran 2022’den bu yana yaklaşık yüzde 60 yükselerek kilogram başına 5,4 Euro’ya çıktı.
AVRUPA’DA BİRÇOK ÜRETİCİNİN REKOLTESİ DÜŞÜŞTE
2022 başka bir zeytinyağı üreticisi İtalya’da da 222 yılın en kurak yılı oldu. İtalyan data analitiği şirketi Centro Studi Divulga datalarına nazaran geçen yıl İtalya’da 1800’den bu yana yaşanan en kurak yıl oldu. Milletlerarası Zeytin Kurulu ikinci büyük üreticide de rekoltenin 2018/2019 döneminden bu yana en düşük seviyeye inmesini ve 235 bin tona gerilemesini öngörüyor. Portekiz, Hırvatistan, Fransa üzere başka Avrupa Birliği üreticilerinde de üretimin düşmesi bekleniyor. Birlik içinde üretimi artması beklenen yalnızca üç üye var: Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Slovenya. Geçen dönemde 232 bin ton üretim yapan Yunanistan’da üretimin bu dönem 350 bin tona yükselmesi öngörülüyor. Lakin üretimi artan öteki iki üyenin toplam üretimi çok düşük: Sırasıyla 6.100 ton ve 700 ton. Rabobank tahıl ve yağlı tohum analisti Vito Martinelli “Sektörde yirmi yıldır hiç bu fiyatları görmemiştim. Geçen yıl İspanya için bir felaketti ve İtalya’da da hasat öbür Akdeniz ülkeleriyle birlikte kötüydü” diyor.
Kuraklıkların devam ediyor olması bu yılki hasada ait telaşları de beraberinde getiriyor. İspanya meteoroloji kurumu datalarına nazaran geçen ay İspanya’nın son yüzyıldaki ikinci en sıcak ve ikinci en kurak mart ayı oldu. Nisan ayının ise tarihteki en kurak nisan ayı olması bekleniyor. Nisan ayının birinci 17 gününde ülkenin yarısına tek bir damla yağmur düşmedi. Uzmanlara nazaran kuraklıkların bu yaz da devam etmesi zeytinyağı fiyatlarının yüksek seyrini koruyacağı manasına geliyor. Emtia bilgi şirketi Minttec’ten yağlı tohum ve bitkisel yağ analisti Kyle Holland zeytin hasadanının Akdeniz bölgesinde ekim-şubat ayları ortasında yapıldığını hatırlatarrak “Bunun manası, kısa müddette yağmur yağmazsa tekrar cılız bir hasat olacak” diyor.
KÜRESEL PAZAR 15 MİLYAR DOLARA KOŞUYOR
Sağlıklı ve doğal besin eserlerine olan talepteki artış zeytinyağı pazarında da büyüme getiriyor ve global pazarın 2030 itibariyle 15 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. 2022 yılında 10,5 milyar dolar büyüklüğe ulaşan global zeytinyağı pazarı, IndexBox tarafından yayınlanan bir sektörel rapora nazaran önümüzdeki 8 yılda yıllık ortalama yüzde 4,2 büyüyerek 20230 itibariyle 14,9 milyar dolara ulaşacak. Akdeniz mutfağının popülerliğinin giderek yükselmesi ve tüketicilerin zeytinyağı kullanımının sıhhate yönelik yararları hakkında farkındalığının artması pazardaki büyümenin itici güçlerinden olarak görülüyor.
KÜRESEL ÜRETİMDE %18’LİK DÜŞÜŞ BEKLENİYOR
Uluslararası Zeytin Kurulu 2022 sonunda yayınladığı varsayımlarında 2022/2023 döneminde global zeytinyağı üretiminin 6 yılın en düşük seviyesine ineceğini ve 2,73 milyon ton olacağını öngördü. 2021/2022 sezonundatoplam 3,40 milyon ton üretim olmuştu ve bu kurulun iddialarına nazaran bu dönemde yıllık bazda yüzde 18’lik bir düşüş manasına geliyor. Ayrıyeten bu dönem için beklenen toplam üretim son beş yıllık ortalama olan 3,14 milyon tonun da yüzde 12 altında.
