Türk dünyası ortasındaki iş birliği ve ticaret her geçen gün daha da gelişerek büyüyor. O denli ki, bedelli coğrafyalarda yer alan Türk ülkelerin birbirleriyle yaptığı mutabakatların değeri milletlerarası pazarın da merceği altında. TRT Haber’den aktarılana nazaran, birçok güç kaynağının rezervine sahip Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın güç üslerinde hareketlilik arttıkça bölgeden gelecek yeni projeler de gündemi belirlemeye aday. O projelerden biri de Trans Hazar Petrol Boru Sınırı olduğu biliniyor. Bu sınır için şimdi imzalar atılmasa da yeni gelişmelerin yakın vakitte yaşanması mümkün. Atılacak imzalarla muhtemel Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin bölgedeki petrol entegrasyonunda istikrarları değiştirmesi bekleniyor. Uzmanlara nazaran proje, güzergahın kıymetli noktalarının yer aldığı Türkiye’yi, bölgesel ve memleketler arası alanda rol sahibi yapabilir. O denli ki, Türkiye petrol ticaret merkezi olma potansiyelini daha da güçlendirebilir. Hazar Denizi’ndeki güç noktalarının ehemmiyetini ve Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin getirilerini Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Lideri Oğuzhan Akyener ile konuştuk.
‘Uluslararası pazar hedefleniyor’
Öncelikle Akyener, Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin uzun yıllardır planlanan bir proje olduğunu belirtiliyor lakin, hala sınır için imzalar atılmış değil. Akyener, bu sınırın gerçekleştirilmesini en çok isteyen iki ülkenin Kazakistan ve Türkmenistan olduğunun altını çiziyor. Hatta, “Kazakistan bir petrol boru sınırıyla ürettiği petrolü Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Çizgisi’ne ve tahminen ileride Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Sınırı’nın da genişletilmiş versiyonuna nakletmeyi hedefliyor” diye ekliyor ve şöyle anlatıyor: “Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi, Kazakistan ve Türkmenistan’ın petrol ve doğal gaz üretimini Azerbaycan’a taşımak ve oradan milletlerarası pazarlara ulaştırmak maksadıyla planlanan bir boru sınırı projesi. Boru çizgisinin iki ayağı var; Kazakistan’dan Bakü’ye petrol taşıyan bir boru sınırı ve Türkmenbaşı’ndan Bakü’ye doğal gaz taşıyan bir boru sınırı. Bu projenin amaçları ortasında bölgesel güç entegrasyonu, Türk dünyası iş birliği ve güç güvenliğinin artırılması yer alıyor. Lakin, projeyle ilgili kimi soru işaretleri ve ekonomik sürdürülebilirlik bahisleri da var. Şimdi proje imzalanmadı lakin ileride gerçekleşmesini umuyoruz.”
“Ceyhan Limanı’nın stratejik ehemmiyeti artar’
Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin ekonomik katkılarının epey değerli olması bekleniyor. Bu petrol boru sınırı gerçekleştirilebilirse, “Kazakistan ve Türkmenistan’a petrol ve doğal gaz ihracatını daha faal ve verimli bir biçimde gerçekleştirebilme imkanı doğar” diyor Akyener:
“Azerbaycan, daha fazla petrol taşıyarak Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Sınırı’nın kapasitesini tam olarak kullanabilir ve Kazakistan’ın petrol ihracatının bir kısmını da bu güzergahtan gerçekleştirebilir. Bu durum, Türkiye’nin Ceyhan Limanı’nın stratejik ehemmiyetini artırırken, Kazakistan’ın da Rusya’ya olan bağımlılığını azaltma gayesini dayanaklar. Tıpkı halde, Türkmenistan’ın daha fazla doğal gaz üretebilmesi ve Türkiye’ye sevkiyat yapabilmesi için bu boru çizgisi büyük bir fırsat sunar. Türkmenistan’ın vergi sistemi ve yatırım çekme siyasetlerinde iyileştirmeler yapması durumunda, Türkiye’nin dayanağıyla Türkmenistan’ın doğal gaz ihracat potansiyeli artabilir. Bu da Türkmenistan’ın ekonomik kalkınmasına ve doğal gaz ihracatında müşteri çeşitliliği sağlamasına yardımcı olabilir.”
‘Ülkelerin ekonomik büyüme potansiyeli artar’
Trans Hazar Petrol Boru Sınırı’nın amacı, bölge ülkeler ortasındaki bağları daha ileri düzeye taşıması tarafında. Akyener, bu türlü bir sınırın kriz durumlarında güç tedarik güvenliği için de epeyce değerli olacağına işaret ediyor: “Boru sınırının gerçekleştirilmesiyle birlikte, bu ülkeler ortasında güç alanında daha güçlü bir iş birliği ve entegrasyon sağlanır. Güç bölümündeki iş birliği, ülkelerin ekonomik büyüme potansiyelini artırır, istihdam yaratır ve bölgesel kalkınmayı takviyeler. Birebir vakitte, kriz durumlarında güç tedarik güvenliğini sağlamak için alternatif bir sevkiyat yolunun olması da büyük bir avantaj olur. Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin gerçekleştirilmesiyle birlikte, bölgedeki güç kaynaklarının daha faal bir biçimde kullanılması ve ihracat potansiyelinin artması beklenir. Bu da bölgedeki ülkelerin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını desteklerken güç arz güvenliğini de sağlar. Lakin, bu projenin gerçekleştirilmesi birçok teknik, ekonomik ve politik zorlukları beraberinde getirecektir ve ayrıntılı bir planlama ve iş birliği gerektirecektir.”
