Sezon öncesinde Ulusal Hububat Kurulu 2022-2023 dönemi için 20 milyon ton öngörüsünde bulunurken, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 20 milyon 500 bin ton buğday, 8 milyon 600 bin ton rekolte kestirimi bulunuyordu. Rekoltenin yüksek olması, dünyada yaşanan besin krizi sebebiyle büyük ehemmiyet taşıyor ve umut veriyor ancak madalyonun öbür yüzüne baktığımızda, birtakım uygulamaların hububat üretimini sürdürülebilir olmaktan çıkardığını görüyoruz. Elde edilen eserin, bütün varsayımları geride bırakarak 21 milyon tonu aşması bekleniyor.
MAKARNALIK BUĞDAY FİYATININ YÜKSELMESİ ÇİFTÇİNİN YÜZÜNÜ GÜLDÜRDÜ
Mardin Zahireciler ve Hububatçılar Derneği Lideri Mehmet Şerif Öter, “Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek TMO’nun yerlerinin yetmediği ve finansmanının yetmediği yerde çiftçiyi korumak için devreye gireceklerini açıklamasından sonra buğday fiyatları yükselişe geçti. Buğday geçen yılki fiyatının yüzde 25 altına düşmüş ve bu kadar buğday ucuzlamışken hala düşmesini bekliyorduk. Lakin Hazine ve Maliye Bakanının açıklaması sonrasında günde 100-200 lira fiyat yükseldi. Bu sabah Gaziantep’te 500 lira birden yükseldi. Bu fiyatlar düzgün oldu, çiftçilerimiz bir nebze de olsa nefes aldı.” formunda kaydetti.
Hasadın sona ermek üzere olduğu bugünlerde ekim maliyetleri enflasyonun üzerinde artış kaydederken, buğdayını TMO’ya veremeyen üretici, yok fiyata tüccara satmak zorunda kalıyor.
AKARYAKIT VE GÜBRE FİYATLARI ETKİSİ
Hatırlanacağı üzere 14 Mayıs seçimleri öncesi akaryakıt litre fiyatı 19,76, motorin litre fiyatı da 18,58 liraydı. Seçimlerden bugüne kadar akaryakıta yaklaşık 14 lira 25 kuruş, motorine de 13 lira 80 kuruş artırım geldi. Şu an bir litre mazotun fiyatı 38 liraya dayandı.
Biçerdöver fiyatı bir yılda yüzde 80 artış gösterdi. Artırım dalgasından ziraî üretimin en değerli maliyet kalemlerinden olan üre de nasibini aldı. Taban gübre yüzde 30 zamlanarak 8 bin 500 liradan 11 bin liraya, üre gübrenin tonu da yüzde 42 artarak 9 bin 500 liradan 13 bin 500 liraya yükseldi. Bir tonda tam 4 bin lira artış gerçekleşti.
Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin (TZOB) bilgilerine nazaran, Temmuz 2022’de üre gübre 13 bin 500 TL’ye satılıyordu. Geçen müddette 9 bin liranın altına kadar düşen gübre fiyatları, tekrar tıpkı düzeye ulaştı. Üretici yeni dönem hazırlığına tekrar yüksek girdi maliyetleriyle başladı.
TÜCCAR, GEÇEN YILIN ALTINDA ALIYOR
Diğer yandan devletin açıkladığı ve makarnalık buğdayda 10,20, ekmeklik buğdayda takviyeyle birlikte 9,35, yemlik eserde de 8,25 lira olan taban fiyatla eserini ofise satamayan çiftçi, aracının insafına terk edilmiş durumda.
Sivaslı üretici Erhan Taş buna hoş bir örnek. Rakımı yüksek ve havası sert olduğu için Türkiye’de en son buğday hasadı yapılan bölgeler ortasında Sivas’ın Şarkışla ilçesi bulunuyor. Şarkışla’da 1.200 dönüm alanda buğday ekimi yapan Erkan Taş, TMO’ya 400 ton buğday kotası bulunduğunu belirterek 1 ton buğday satışı bile yapamadığını söylüyor.
Taş, toprağının tamamına kızılçam cinsi buğday ekimi yapmış. Ofise götürdüğünde binbir mazeret ile buğdayının alınmadığını söylüyor. Taş “Geçen sene TMO’ya yemlik buğdayı 7,80 TL’ye satmıştım. Bu yıl TMO’nun alım fiyatı 8,25 TL. 400 ton kotam olmasına karşın Ofis’e 1 ton bile satış yapamadım. Ofis türlü mazeretlerle eseri almıyor. Ben de buğdayı 5,45 TL’ye tüccara vermek zorunda kaldım. Yani geçen yılın çok altında. Bu durum çiftçiye darbe, aracıya avantaj oluyor. Ekim ayı geliyor. Buğdayı ziyanına vermek zorunda kalan üretici ekim yaparken korkak davranacaktır” diyor.
HAZİRAN AYINCA TÜCCAR DEPOLAMAYA BAŞLADI
Bu yıl rekoltenin bol olacağının daha dönem başında belirli olduğunu söyleyen üretici birlikleri ise önlemlerin son dakikaya bırakılmasını eleştiriyor. Birlik temsilcileri “Buğdayda ihracat konuşuluyor. Bu gerçekleşirse fiyat yükselir ancak tüccar üreticinin elindeki buğdayı aldığı için kazanan tekrar ortacılar olacak, çiftçi geçen yılki fiyatın altında eserini satmış oldu” dedi.
Maalesef tarım konusunda geç müdahaleler işi çıkılmaz bir noktaya getiriyor. Bu yıl biçerdöverler tarlaya girdiğinde buğday ve arpada taban fiyat ilan edilmemişti. Haziran ayında açıklandığında ise tüccar tarafından depolamaya başlamıştı bile.
Aynı çarpık döngü fiyata müdahale konusunda da kendi gösteriyor. Yarın Tarım Bakanlığında buğday fiyatlarına müdahale için bakanlık yetkilileri ve üretici birlikleri ortasında bir görüşme gerçekleştirilecek. Makarna üreticileri buğday fiyatlarının yükseltilmesi taraftarı değil. Rusya’nın tahıl koridorunu askıya almasını münasebet gösteren makarna kesimi buğday stokunun elzem olduğunu lisana getiriyor. Üretici birlikleri ise bir yanda maliyetlerdeki artış öteki yanda buğday fiyatlarındaki düşüşün üreticiyi güç durumda bıraktığını belirterek buğday fiyatının sürdürülebilir düzeye çekilmesinin gerektiğine dikkat çekiyor. Bunun için de ihracat vizesi istiyor. Şayet buğdayda ihracatın önünü açılırsa bu da fiyatların dengelenmesini sağlayacak.
TMO: BİZ ALMAYA DEVAM EDECEĞİZ
Tekirdağ’ın Muratlı ilçesinde Toprak Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) çiftçiden gelen ağır buğday satış talebini karşılamak üzere açık alan alım merkezi oluşturmak için çalışma başlatıldı. Düzenlenen alanda alımlar kısa müddette başlayacak.
TMO’nun kendilerine gelen tüm eseri almak üzere hazır olduğuna dikkat çekilirken, bu istikamette olumlu adımlar atıldı. Beklentiler üzerine Muratlı Kaymakamı Bülent Uygur’un teşebbüsleri ile Turan Mahallesi 656 ada, 1 parsel ve 656 ada, 2 parselde kayıtlı yerlerin üzerine açık yığın yeri hazırlıkları sürüyor.
Greyder ve kepçelerle TMO mühendislerinin tanımları çerçevesinde yerler hazırlandı. Muratlı Ziraat Odası Lideri Seçkin Borucu da çalışmaları yerinde inceledi.
Çalışmalar hakkında toplumsal medya hesabından paylaşımlar yapan TMO Tekirdağ Bölge Müdürü Bihter Demiral ise, “Bize gelen tüm eseri almak için hazırız derken ciddiydik. Özgür piyasada fiyatların bizimle rekabete başladığı duyumlarını alsak da, biz almaya devam edeceğiz” tabirlerine yer verdi.
