Türkiye, 2000’li yıllara bankacılık krizi ile girdi.
Kasım 2002 seçimleri ile iktisatta atılım atakları başladı.
20 yıllık periyotta 2001 ve 2008 olmak üzere iki büyük kriz yaşandı.
Darbe teşebbüsü, yakın coğrafyada savaşlar ve iç çatışmaların yanı sıra tarihte eşi görülmemiş bir salgına şahit olundu.
En son da asrın felaketiyle karşı karşıya kalındı.
Tüm zorluklara karşın ekonomik büyüklük 900 milyar doların üzerine çıktı.
Kişi başı ulusal gelir de 10 bin doları aştı. Son 20 yıllık ortalama büyüme suratı yüzde 4’ten yüzde 5,5’e çıktı.
BÜYÜMENİN LOKOMOTİFİ İHRACAT OLDU
20 yılda 6 kattan fazla artış kaydetti. 36 milyar 100 milyon dolardan 254 milyar dolar düzeylerine geldi. 2002 yılında 33 bin olan ihracatçı sayısı geçen yılın sonunda 115 bine yaklaştı.
İSTİHDAM ARTTI
31 milyon 800 binle tarihin en yüksek düzeyine ulaşıldı. 2002-2022 periyodunda istihdam oranı yüzde 44,4’ten yüzde 47,5’e çıktı. Bu devirde iş gücüne iştirak oranı da yüzde 54’e yaklaştı.
VE TURİZM…
Türkiye, en çok turist ağırlayan ülkeler ortasında 17’den 4’üncü sıraya yükseldi. Salgına karşın geçen yıl 51 milyon 400 bin turist ve 46 milyar 300 milyon dolarlık turizm geliri ile rekor kırıldı.
2001’DEN DEVRALINAN BANKACILIK KESİMİ ENKAZI KALDIRILDI
Sektörün sermaye yeterlilik oranı yüzde 19,5 ile ortalamaların üzerine çıkarıldı.
Takipteki alacak oranı da 20 yılda tek haneye indi. 2002’de bulunduğu yüzde 17,6 düzeyinden, 2022 sonunda yüzde 2,1’e geriledi.
SERMAYE PİYASALARI DERİNLEŞTİRİLDİ
Pay senedi piyasalarında yatırımcı sayısı 5 milyonu aştı. Global çapta faizler artırılırken, Türkiye üretim ve yatırıma öncelik verdi. Siyaset faizi yüzde 8,5 ile tek haneye çekildi.
BİLGİ VE İRTİBAT TEKNOLOJİLERİ PAZARI 20 YILDA 11 KAT ARTTI
30 milyar dolara ulaştı.100 yıllık hayal gerçekleşti, birinci yerli elektrikli araba TOGG banttan indi. Savunma sanayiinde yerli ve ulusallık oranı yüzde 20’lerden yüzde 80’lere çıkarıldı.
SADECE SANAYİ DEĞİL TARIM DA ÖNCELENDİ
Tarımsal hasıla 2002’de bulunduğu 25 milyar 100 milyon dolardan, 2022 yılında 58 buçuk milyar dolara çıktı. IMF’ye olan borç sıfırlandı. Fon’un “acı reçeteleri” de tarihin tozlu sayfalarında kaldı.
Tüm bunları yaparken bütçeden de taviz verilmedi. Bütçe açığının ulusal gelire oranı 2022’de yüzde 1’in altına indi. Kamu borç stokunun ulusal gelir içindeki hissesi ise yüzde 71,5’ten yüzde 32’ye geriledi.
Gelinen noktada Türkiye artık global iktisatta de kelam sahibi. Güçten savunmaya, ulaşımdan altyapıya her proje üretime katkı sağladı.
