ABD ve Batılı müttefiklerinin Çinli şirketlere yönelik bir çok yaptırımının akabinde Çin de birinci defa ABD’li bir şirketten ‘güvenlik endişeleri’ nedeniyle alım yapılmasını yasakladı. ABD’nin en büyük çip üreticisi Micron, Çin Siberuzay İdaresi’nin ağ güvenliği kontrolünden geçemedi ve Micron’un Çin’in en kıymetli bölümlerine hafıza çipleri satışı yapması yasaklandı. Çip üretiminde karşılıklı bağımlılıklar üstün güçler ortası ticaret tansiyonlarının en kıymetli odak noktalarından biri olmaya devam ediyor. Ayrıyeten Pekin’in kararının G7 ülkelerinin Hiroshima’da gerçekleşen ve “Çin’den kopmuyoruz, bağımlılığı azaltıyoruz” vurgusu yaptıkları doruğun son gününde açıklanması da kararın bir misilleme olarak kıymetlendirilmesine yol açıyor.
ABD, HOLLANDA VE JAPONYA DA ÇİN’E YÖNELİK KISITLAMALAR GETİRMİŞTİ
Daha evvel ABD Çinli şirketlerin gelişmiş çipleri ve çip üretim ekipmanlarını ABD’den tedarik edememesi için birtakım ihracat kısıtlamaları getirmiş, Çin bu kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmıştı. Yasa ABD vatandaşlarının Çin’deki tesislerde çalışarak çip üretimini desteklemesini de kısıtlar nitelikteydi. Akabinde Hollanda ve Japonya da bu kısıtlamalara katılarak çip savaşında ABD’den yana saf tutmuştu. Hatta Japonya geçtiğimiz günlerde yeni kuşak hafıza çiplerini ülkede üretmesi için Micron’a 1,5 milyar dolar kıymetinde finansal takviye sağlanacağını duyurdu. Çin Dışişleri Bakanlığı ise çip bölümünde açıklanan tek taraflı kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmış “Küresel tedarik zincirlerini bilerek istikrarsızlaştırmak maksadıyla iktisat, ticaret ve teknoloji mevzularını silah olarak kullanmak hem öbür ülkelere hem de yaptırım uygulayan ülkenin kendisine ziyan verir” demişti. ABD Ticaret Bakanlığı da Pekin’in yeni kararına “şiddetle karşı çıkıyor” ve kararın gerçek bir temele dayanmadığını öne sürüyor. Bakanlık açıklamasında “Çin’in bu adımı ve son devirde Amerikan şirketleri maksat alan baskınlar ve uygulamaları piyasasını dünyaya açtığı ve şeffaf bir mevzuat çerçevesi izleyeceği telaffuzuyla çelişkili” tabirlerini kullandı. Çin ise devlet medyasındaki uzmanları aracılığıyla “Micron’un münferit bir durum olduğu ve bunun ülkenin açılma siyasetini etkilemeyeceği bildirisini veriyor.
MİCRON’UN 2022 GELİRİNİN %16’SI ÇİN’DEN GELMİŞTİ
Bu savaştan en çok kaybeden ise Micron olacak üzere duruyor. Refinitiv Eikon ve şirketin resmi bilgilerine nazaran 2022 yılında 30,8 milyar dolar olan toplam gelirin yüzde 16’sı Çin’den gelmişti. Pekin’in kararının akabinde Micron’un payları pazartesi açılış öncesi yüzde 5, düşerken, Micron’un Çinli ve Güney Koreli rakiplerinin paylarında yükselişler görüldü. Zira yatırımcı Çin’in açılan boşluğu öteki kaynaklardan doldurmak zorunda olacağını yakından izliyor. Şirketten pazar günü yapılan açıklamada “Denetçi otoritenin değerlendirmesinin kendilerine ulaştığı ve Çinli otoritelerle görüşmelere devam edecekleri” bildirildi. Çin’de birinci fabrikasını 2007 yılında açan Micron’un ülke genelinde 3.000 çalışanı var. Şangay’daki merkezde çip tasarımı yapılıyordu. New York Times’da yer alan habere nazaran ABD’nin “Çin bağımlılığını azalat” davetine en çok kulak veren çip üreticisi de Micron. Ocak 2022’de şirket Şangay’daki çip tasarım operasyonları durduruldu ve şirket çalışan sayısını azaltmaya başladı. ABD’nin öbür çip üreticilerinde gelirlerin çok daha büyük bir kısmı Çin’den geliyor (Bkz. grafik) Çin’in bu şirketlere karşı bir adım atması durumunda ABD’li çip üreticilerin kayıpları daha da artabilir.
