İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, kur muhafazalı mevduatın şu andaki düşük faiz iktisadının kuru patlatmaması için dört elle sarılınması gereken tek eser olduğunu vurgulayarak “KKM’de dönen mevduat o kadar büyüdü ki şu an bitirirseniz kurun hangi düzeye geleceğini hiçbirimiz bilemeyiz. Bu eserde kalıp, bunun kademeli olarak bitirilmesi lazım. Kademeli olarak bitirilmeden evvel de TL’ye olan inancın sağlanması ve yabancı para konusundaki beklentinin kırılması lazım. Yabancı parada artış olmayacak. ‘Türk lirasındaki faizler benim için daha cazip’ niyeti tasarruf sahibinde uyandırıldıktan sonra bu biter” dedi.
SEÇİM SONRASI ÇIKIŞ ÖNGÖRMÜYORUM
Geçen hafta düzenlenen Uludağ İktisat Zirvesi’nde basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Ortan, , KKM’nin 2001’deki üzere bir kur krizinin çıkmasının garantisi olduğunu lisana getirdi. Seçim sonrasında KKM’den çıkışın öngörülüp görülmediği konusunda ise Ortan, “Öngörmüyoruz. Zira aklı başında iktisadın başına gelen her yönetici, kesinlikle onun bir çıkış stratejisini yapar. Ben hiç kimsenin bile bile bu türlü bir krize sebebiyet vermeyeceğini düşünüyorum. Herkes de zati ortak akılla hareket edeceğini, aktörleri dinleyeceğini, dinlediğini söylüyor. O yüzden o denli bir risk görmüyorum” dedi.
Yüzde 8,5’e inen siyaset faizinin ne mevduatta ne de kredi tarafında bir karşılığı olmadığını lisana getiren Ortan, “Kredi faizlerinin indirilmesi sırasında bunun daha fazla kredi verilmesi ya da krediye erişilmesi için mi yapılıyor konusundaki tereddüdümü tabir etmiştim. Bu, korktuğum biçimde oldu. Bankacılığın mevduat / kredi ortasındaki marjı, makası bozulduğu için bankalar kredileri azalttılar” dedi. Ortan, bankaların ana bankacılık konusunda ziyan ettiklerini de vurguladı.
Aran, yüzde 8,5 siyaset faizine çıpalanmış bir kredi siyaseti izlendiğini hatırlatarak şunları söyledi: “Bunun 1.4 katı, 1.8 katı aralığında kredi vermezseniz bu durumda ceza ödemeniz gerekiyor. O yüzden kredilerde sınırlamalar var. Lakin mevduatta sınırlama kalkınca, şu anda Türkiye’deki mevduat faizleri yüzde 30’lu düzeylere gelince, o kredideki sınırlama da o denli olduğu yerde kalıp yüzde 13,80 – 17,80 bandında lakin kredi verebilir durumda olduğunuzda sizin müşteriden 30 ile mevduatını alıp 13,80 ile kredi vermeniz gerekiyor. Bu yapılamadığı için, bankacılığın mevduat / kredi ortasındaki marjı, makası bozulduğu için bankalar kredileri azalttılar.”
HAZİRAN AYINDAN SONRA SİSTEM RAHATLAR
Kredilerin azaltılmasının nedenini ise Hakan Ortan şöyle anlattı: “Niye azalttılar? Sizin 700 milyarlık bir kredi portföyünüz varsa ve 70 milyarını siz bu formda verirseniz, 10 ay sonra külliyen ziyan eden bir banka pozisyonuna gelirsiniz. Sene sonuna geldiğinizde bilançonuzda ziyan çıkar. O yüzden 70 milyar değil de bunu 7 milyara indirirseniz daha uzun müddet dayanırsınız. Bankalar da artık topladığı mevduat ve verdiği krediden ziyan ettiği ölçüsü, kendi kredi büyüklüklerine nazaran azaltarak siyasetin düzelmesini ve olağanlaşmasını bekliyor.”
Aran, kredi faizleri ve sıkışıklığı konusunda olağanlaşma için haziran ayını işaret ederek, “Haziran ayından sonra sistem rahatlar. O yüzden iktisattaki tüm aktörler, hazirana kadar olan devri geçirebilecek güçteler. Hepsinin ekonomik gücü, esnekliği var. Bankalar da uzun devirli destekleyemiyor tahminen ancak şu andaki 30 gün, 45 gün üzere müddetlerde bir külfet olmuyor” diye konuştu.
BANKALAR BANKACILIK KONUSUNDA ZARARDA
Bankalar daima yüksek karları ile de gündemde. Bu da kredi sıkışıklığının had safh ada olduğu devirde okların bankalara çevrilmesine yol açıyor. Bu hususta bankaların kar ettikleri kalemlere dikkat çeken Ortan, “Bankalar daima kar etmiyor. Karın nereden geldiğini, karın kalemlerini ayrıştırmadan konuşursak ‘sürekli kar ediyor’ diyebilirsiniz. Lakin bankalar ana faaliyetlerinden, mevduat toplama ve krediden ötürü ne kar ediyor? Elinde bulundurduğu enflasyona endeksli kağıtlardan ötürü ne kar ediyor? Bunun yanında öbür borsanın hareketli olmasından, kurlarından bu formda oynak olmasından ne kar ediyor diye ayrıştırdığınızda, bankaların ana bankacılık konusunda ziyan ettiğini görürsünüz” sözlerini kullandı.
ENFLASYONLA BİRAZ YAŞAMAK ZORUNDAYIZ
Genel Müdür Ortan, 1 yıl sonra öteki bir seçimi düşünen hiçbir iktidarın enflasyonla o kadar kararlı çaba edemeyeceğini de lisana getirerek, şöyle devam etti: “O yüzden seçim sonucu ne olursa olsun, kim hangi politikayı getirirse getirsin bu enflasyonla biraz yaşamak durumunda kalacağız. enflasyonla gayret etmenin toplumsal bedelleri var. O bedelleri siz fakat çok güçlü olduğunuz vakit topluma anlatabilirsiniz. Hele bir de bu kadar yaralı ve bu kadar örselenmiş bir topluma artık hiç kimse anlatamaz. O yüzden mecbur enflasyonu biraz uzun vadeli çözmek gerekecek diye düşünüyorum.”
MB’YE HER AY 200 MİLYON TL KURUL ÖDÜYORUZ
Dönemin para siyasetinin gereği olarak en az 5 yıl vadeli sabit TL faizli kâğıdı en fazla olan bankanın İş Bankası olduğu bilgisini veren Ortan, “Çünkü yabancı para mevduatı bilançosundan kovamayan en büyük banka İş Bankası. Yabancı para mevduat 131 milyar dolar ve şu andaki siyasetler yabancı para mevduatı olan bankayı cezalandırıcı nitelikte. O denli olduğu için en çok kurul ödeyen bankayız, en çok tahvil tutan bankayız bu alanda. O nedenle müşterinin tercihine, yabancı para mevduatı seçen müşterilerin tercihine saygılıyız. Yabancı paraysa yabancı para, TL ise TL. Cezası neyse öderiz dedik. O cezayı da her ay ödüyoruz. Her ay Merkez Bankası’na 200 milyon TL bundan ötürü kurul ödüyoruz. Ne kadar kağıt almamız gerekiyorsa o kağıdı alıyoruz. Münasebetiyle şu andaki müşterilerimizin bu tercihinin banka olarak bize bir bedeli var” diye konuştu.
BİZ PARA HARCAMAYI BİLMİYORUZ
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, enflasyonun 5 yıldan evvel sağlıklı bir biçimde tek haneli sayılara inemeyeceğini söyleyerek “Tek haneye indirirsiniz ancak her şeyin başını, gözünü yararak indirirsiniz. enflasyon 5 yıldan evvel sağlıklı olarak tek haneye inmez. Zira o fırsatı biraz kaçırdık. Bunu enflasyon yüzde 19 iken konuşuyor olsaydık öteki şeyler söylerdim. Lakin yüzde 85’e çıkmış, artık 43’e inecek olan bir enflasyondaki başarımızla övünürken bunları konuşunca işler gitgide zorlaşıyor. Bir de artık 40-50 bandındaki enflasyonun yapışkanlık tesiri oluştu. Ben en az 2, 3 yıl 40-50 bandındaki enflasyonun devam etmesinden kaygı ediyorum daha çok” sözlerini kullandı.
Enflasyonun 3 yılda yenebileceğini lisana getiren Ortan, “Çünkü içerdeki katma bedelli üretimi desteklemek için yatırım yapmak lazım. Bunun da kendi müddeti var. Sonra bunun geri dönüşü de faz faz olur. Sonra üretimi artırdığınızda, üretimdeki katma kıymeti arttırdığınızda birtakım şeylerin düzelmeye başladığını görürsünüz. Biz para harcamayı bilmiyoruz. Parayı hakikat yerde harcarsak ve o parayı yanlışsız yerde harcadığımızın, paranın geri dönüşlerini iktisatta yararını görürsek, iktisatta düzelmeyecek hiçbir şey yok. Kâfi ki parayı yanlış yerde, yanlış ve vakitsiz projelerde harcamayalım” biçiminde konuştu.
