Denizlerdeki kirliliğin önlenmesi ve ekosistemin sürdürülebilirliği için “Dünya bizim gelecek bizim” yaklaşımıyla, İş Bankası ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin (ODTÜ) işbirliğinde yeni bir adım atıldı. İş Bankası tarafından bilimsel çalışmalara takviye olmak üzere Aralık 2022’de ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün kullanımına sunulan “Deniz Kâşifi” isimli insansız sualtı planörü, Marmara ve Akdeniz’deki araştırmalarının akabinde oksijen düzeylerinin en aza indiği kritik devirde rotasını tekrar Marmara Denizi’ne çevirdi. Marmara’da yapılacak çalışma ile müsilaja yönelik riskler birinci sefer ayrıntılı bir biçimde araştırılacak ve kapsamlı bir data seti ortaya konulacak.
MÜSİLAJ İTİCİ GÜÇ OLDU
“Deniz Kâşifi”nin ikinci defa Marmara sularına indirilmesi vesilesiyle İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Başkanı Gamze Yalçın, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu ve Müdür Yardımcısı Dr. Öğretim Vazifelisi İhtilal Tezcan’ın iştirakiyle bir basın toplantısı düzenlendi. Gamze Yalçın, toplantıda yaptığı konuşmada, aslında bilim dünyasının yıllar evvel dikkat çektiği müsilaj sıkıntısının, 2021’in yaz aylarında Marmara Denizi’nin üzerini kaplayan olağandışı, tasa verici imajlarla kamuoyunun gündemine geldiğini ve manzaraların kirliliğin boyutunu net bir halde gözler önüne serdiğini anımsattı. Sürdürülebilirliği prensip edinmiş bir banka olarak deniz kirliliğini herkesin ortak sorunu olarak gördüklerini vurgulayan Yalçın, deniz kaynaklarını korumak için neler yapılabileceğine dair bilim insanları ve alanında uzman sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğine gittiklerini söyledi.
KAPSAM GENİŞLETİLECEK
Yalçın, kelamlarını şöyle sürdürdü: “ODTÜ ile yaptığımız işbirliğiyle bilimsel araştırmaların kapsamının genişletilmesini hedefliyoruz. Deniz Kâşifi, iklim değişikliğinin denizlerdeki olumsuz tesirleri başta olmak üzere yüksek bilgi gereksinimi duyulan meselelerin tespiti, takibi, tahlil teklifleri geliştirilmesi ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için data topluyor. Bu datalar, Marmara’da yaşanan müsilaj üzere felaketlerin ve kirliliğin önlenmesinin yanı sıra deniz ekosisteminin sürdürülebilirliğine yönelik bilimsel çalışmalara katkı sunması açısından da büyük kıymet taşıyor.”
‘HEPİMİZ SORUMLUYUZ’
Toplantıda İş Bankası’nın Denizleri Koruyalım Kredisi’nden de bahseden Yalçın, “Bankacılık kesiminin bu alanda değerli bir rolü olduğunu düşünüyoruz. Bu kredinin kullanımını teşvik etmek çok kıymetli. Sürdürülebilirlik şapkası altında; yenilenebilir güç, güç verimliliği ve yeşil taşıt üzere pek çok eseri bu anlayışla destekliyoruz.
Tabii ki konjonktürel tesirler de değerli oluyor kredilerin kullanımında. Toplumsal şuur arttıkça, teşvik düzenlemeleri geldikçe bu çeşitten eserlerin kullanımı yaygınlaşacak. Bu aslında, hepimizin sorumlu olduğu bir alan. Kredi eserini geliştirmek, rafa koymaktan ibaret değil. Kullanıcının bu eserin gerisindeki fikri benimsemesini sağlamak çok değerli. Lakin alışılmış ki kullanıcıyı finansman manasında desteklemek ismine da birtakım düzenlemelerin devreye girmesi gerekli görünüyor” dedi.
‘MARMARA İÇİN HER VAKİT UMUT VAR’
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu ise “Deniz Kâşifi ile Marmara ve Akdeniz çalışmalarının yanı sıra tüm denizlerimizde çalışmalar yapmayı planlıyoruz. Deniz Kâşifi üzere otonom aygıtların ve başka müşahede sistemlerinin sayılarının denizlerimizde artması çok önemli” değerlendirmesini yaptı. Marmara’daki müsilaj problemine da değinen Salihoğlu, “Marmara için her vakit umut var. Akdeniz’den gelen oksijenli suyun Marmara’ya yayılması değerli. Kendi haline bıraksak birçok sorunu ortadan kaldıracağız. Yaptığımız ölçümlerde müsilajda bir düşüş ya da artış görmüyoruz. Kirletici yüklerin baskısı tıpkı formda devam ediyor” dedi.
60 GÜN DENİZDE ÖLÇÜM YAPABİLİYOR
DENİZ Kâşifi’nin üretim basamağının 7 ay sürdüğünü belirten ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. İhtilal Tezcan, “Deniz Kâşifi ile Marmara ve Akdeniz çalışmalarının yanı sıra tüm denizlerimizde çalışmalar yapmayı planlıyoruz. Aygıt Akdeniz’de 21 gün kendi kendine çalıştı. Bu Türkiye’de otonom bir aygıtın çalıştığı en uzun müddet. Azamî bin metre derinliğe ulaşıyor. 60 gün kendi başına denizde kalabiliyor; su yüzeyine çıkarak uyduyla dataları paylaşıyor. Rotayla ilgili değişiklik istiyorsak, aygıt yeni rotasına yönleniyor. Kirliliklerin araştırılması konusunda kıymetli bir cihaz” değerlendirmesini yaptı.
