Emekli aylığı almaya hak kazananların kıymetli bir kısmı çalışmaya devam ediyor. İş Kanunu’ndaki çarpıcı ayrıntılar emekli çalışanların aylık ve kıdem tazminatında hak kayıplarının önüne geçtiği üzere gelirini de artırıyor.
Emekli olup kıdemini almadan çalışmaya devam edenler ilerleyen devirde ister işten ayrılsın ister çıkarılsın tazminatını son alınan brüt fiyat üzerinden almaya hak kazanır. Emeklilik öncesi ve sonrası çalışılan mühlet birleştirilir.
Emekli olduktan sonra toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek çalışılması ya da emekli aylığını durdurarak çalışmaya devam formunda iki seçenek bulunuyor. SSK’lı olarak 30 yıl çalışıp emekli olan kıdem tazminatını alarak işyerinden ayrılabilir.
Aynı işyerinde tekrar çalışmaya devamı durumunda tazminatını hangi hallerde alabileceği farklılık gösteriyor. Dayanak primi ödeyerek, aylığını kestirmeden çalışmaya devam eden kıdem tazminatı talep edemiyor.
Ancak dayanak primi ödemek yerine emekli aylığını kestirip çalışmaya devam ederse istediği vakit işten ayrılarak kıdem tazminatını talep edebilir. Yargıtay kararlarına nazaran çalışanlar tüm çalışma devrine ilişkin kıdem tazminatını alabilir.
Bu bahisteki 5 yıllık vakit aşımı mühleti de personelin emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten büsbütün ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Özel kesim çalışanları yalnızca en son çalıştığı işyerinde geçen mühletlere, memur da kamuda çalıştığı müddet üzerinden tazminat alabilir.
Sabah’ın haberine nazaran, Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinden yararlanan ya da daha evvel emekli olup çalışanların fiyat, müsaade, çalışma şartları, kıdem tazminatına ait sorularının cevapları şöyle:
1-16 yıldır çalıştığım şirkette EYT’den yararlanarak emekli oldum. Dört yıl sonra sıhhat problemim nedeniyle işi bıraktığımda 20 yıllık kıdem tazminatına hak kazanmış olacak mıyım?
Yüksek yargı kararlarına nazaran çalışanlar tüm çalışma periyoduna ilişkin kıdem tazminatını alabilir. Beş yıllık vakit aşımı mühleti de emekçinin emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten büsbütün ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlıyor. Sıhhat sorunu nedeniyle işi bırakmanız halinde 20 yıllık tazminatınızı alarak ayrılabilirsiniz.
2-Mayıs 2023 itibariyle emekli aylığına hak kazandım, bu tarihte brüt maaşım 28 bin lira olup, birebir işyerinde kıdemi almadan çalışmaya devam ediyorum. İşten ayrılırken kıdem ödememde emekli olduğum tarihteki brüt maaşım mı dikkate alınacak?
Kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenler için ise ister patron işe son versin ister kendiniz istifa edin emeklilikten evvel ve sonraki toplam çalışma müddeti birleştirilecek. İşten ayrılırken giydirilmiş en son brüt fiyatınız temel alınacak. İşten ayrılırken brüt fiyatınız 30 bin lira olduysa bu fiyat temel alınacak. Bu tarihte 20 yıllık çalışma müddetini doldurduysanız 600 bin liraya yakın tazminata hak kazanacaksınız.
3-Emekli olup tıpkı işyerinde kıdemini almadan devam edenlerin yıllık müsaade, ihbar, fiyat, çalışma şartlarında değişiklik olur mu?
İş Kanunu kapsamında emekli olup çalışanların mevcut personellerden bir farkı bulunmuyor. Emekli aylığını alıp takviye primi yatıranların kıdem tazminatı üzere müsaadeleri, ihbar ve kıdemi üzere tüm hakları korunuyor.
4-Emekli olduktan sonra çalıştığım şirketten kıdemimi alarak ayrıldım, öbür bir yerde işe başladım. Bu işyerinde çalıştığım müddette kıdem hakkım doğar mı?
Kıdem tazminatını sıfırlatan, öteki işyerinde çalışmaya devam edenler yine kıdem tazminatı alamıyor. Fakat 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu kapsamında bağlanan emekli aylığından feragat edip kestirerek olağan çalışmaya geçmek mümkün. Fakat durumda çalışmaya devam edenler kıdem tazminatına hak kazanır. Lakin en düşük emekli aylığının 7500 lira olduğu ve her yıl arttığı düşünüldüğünde emekli aylığından feragat etmek mantıklı görünmüyor.
5-Medya kesiminde 212 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında çalışıyorum. Emekli olduktan sonra 42 günlük yıllık iznimde bir kayıp kelam konusu olur mu?
Kıdem tazminatını ve müsaade paralarını ayarak birebir işyerinde çalışmaya devam edenler için yeni işe girilmiş üzere kıymetlendirme yapılır. Lakin kıdemini, müsaade paralarını almayanlar için işyerinde birinci sefer çalışmaya başladıkları tarihe nazaran hak kazandıkları müddette müsaade hakkından yararlanmaya devam eder. Yüksek yargının kararları da bu istikamette olup, emekli aylığı bağlanırken kıdem tazminatını sıfırlamayan, müsaade paralarını almayan yılda 42 gün müsaadesini almaya devam eder. Emekli olup işten ayrılan kullanmadığı müsaade mühletlerine ilişkin fiyatları de alabilir.
6-İşveren emekliliğe hak kazanan emekçiyi işten çıkabilir mi?
İşten çıkarmada fesih hakkı veren durumlar İş Kanunu’nun 18 ve 25’inci unsurunda belirtiliyor. Buna nazaran çalışanın emekliliğe hak kazanması fesih hakkı veren nedenler ortasında yer almıyor. Emeklilik nedeniyle iş akdini sonlandırma çalışana ilişkin bir hak olup, İş Kanunu’na tabi olarak çalışan hiç kimse zorla emekliliğe sevk edilemez. Hasebiyle patron emekçinin emekliliğe hak kazandığını münasebet göstererek iş akdini feshedemez. Çalışan EYT’li olduğu için işten çıkarılan iş mahkemesine dava açabilir.
7-Toplu kontrattaki karar nedeniyle emekli olduktan sonra işime son verildi lakin tıpkı şartlarda olmasına rağmen diğer bir işçi için bu kural uygulanmadı. Dava açsam işime dönebilir miyim?
Toplu iş mukavelesinde emekliliğe hak kazananların iş mukavelesinin feshedilebileceğine ait bir karar varsa işten çıkarabilir. Patronun uygulamayı tüm çalışanlar için yapmadığı, objektif davranmadığı tespit edilirse mahkeme çalışanın işe iadesi istikametinde karar veriyor. Bu kapsamda olup emeklilik nedeniyle kendi isteğiyle ayrılıp tekrar dönmek isteyenleri işe almak zorunda değil. Personelin işyerinde çalışmaya başlaması patronla mutabakatına bağlı bir durum.
8-Kamu çalışanları emekli olup çalışmaya devam edebilir mi, işe iade davası mühletince boşta kaldığım 6 aylık periyot kıdemime dahil edilir mi?
Kamuda, 657 sayılı kanun kapsamında çalışanlar (memurlar) emekli olup çalışmaya devam edemiyor. Lakin 2017 yılında yapılan yasal düzenlemeyle takıma geçen taşeron emekçiler emekliğe hak kazansa da çalışmaya devam edebilecek. İş Kanunu’na nazaran, geçersiz nedenle fesih durumunda işe iade davasını kazanan çalışan ister işe başlatılsın ister başlatılmasın boşta geçen mühlete ait doğan fiyat, öbür haklarını alır. Yargıtay kararına nazaran, emekçiye geçersiz sayılan fesih sırasında kıdem, ihbar, müsaade fiyatı ödendiyse 6 aylık boşta geçen müddet ilavesiyle son fiyata nazaran hesaplama yapılması gerekiyor.
