Jeopolitik tansiyonlar, aksayan tedarik zincirleri, savaş, enflasyon, artan güç maliyetleri, kuraklık, yetersiz yatırımların yarattığı maden arzı külfetleri 2020’lerin emtia piyasalarında ‘kıtlık’ kavramını yatırımcının gündemine taşıyor. Bu da emtianın yanında emtia üreticisi şirketleri uzun vadede yeterli bir yatırım alternatifi haline getiriyor. Artan dünya nüfusunun ve güç geçişinin yarattığı hammadde talebini karşılamak giderek daha kuvvetli bir hal alıyor. Tabiri caizse ‘bolluk çağı öldü’ ve dünya piyasaları metal, besin, yumuşak emtia olarak isimlendirilen eserlerde yaşanabilecek mümkün arz şoklarına karşı çok daha kırılgan. Son yıllarda yatırımcılar kritik minerallere odaklansa da arzın kısıtlanmaya başladığı iki cepheye dikkat çekiliyor. Bunları tahıl ve bakır.
“EMTİADA KITLIK PERİYODUNA GİRİYORUZ”
Bu bahisteki yorumlarıyla piyasa tarafından dikkatle takip edilen Avustralyalı maden uzmanı ve emtia danışmanı James Cooper’a nazaran eski iktisada yıldır yetersiz yatırım, yeni bir kıtlık çağına girdiğimiz manasına geliyor. Gezegene her yıl 10 yılda 1 milyar insan eklenirken ve 100 yıllık fosil yakıt bağımlılığına son vermeye çalışan güç geçişi hızlanırken emtia talebi giderek artıyor. Cooper, hal böyleyken gelecek yıllarda bilhassa tahıl ve bakır şirketlerine yatırımın portföyleri güçlendirmek için en yeterli tahlil olduğunu düşünüyor ve internet sitesi Fat Tail Commodities’de şu açıklamalarda bulunuyor:
BAKIR, GELECEĞİN PETROLÜ!
“Kaynak piyasasında bir sonraki boğa piyasası bakırda başlayacak. Gelecek 20 yılın değerli emtiası bakır” diyor James Cooper. Bakır birçok sanayi için petrolden, doğalgaza, lityumdan, az elemente kadar daha değerli. Wi-Fi, 5G, TV üzere telekomünikasyon sistemleri, Çin’in Tek Yol Tek Jenerasyon üzere altyapı projeleri, 2030 yılına kadar net sıfır gayeleri, güneş gücü, rüzgar tribünü yatırımları bakır olmadan büyük risk altına girer. Silikon Vadi’sindeki teknoloji devlerinden inşaata kadar tüm kesimlere bakır geriyor ve mümkün bir arz derdi panik alımları tetikleyebilir. Bu mümkün bakır kıtlığına ‘kırmızı kuraklık’ diyen Cooper, ‘kıtlık yavaşça başlar lakin birden kendini gösterir’ diyor ve şöyle devam ediyor:
LİTYUM, NİKEL VE KÖMÜRDE PANİK ALIMLARI ÖRNEĞİ
“Aralarında Bank of America, Goldman Sachs, Wood Mackenzie Wells Fargo’nun bulunduğu bankaların kıtlık uyarısı yaptığını ve gelecek yıllarda talebin ikiye katlanacağı varsayımlarına rağmen global stok epeyce düşük düzeylerde. Bu da şayet piyasada şok yaratacak bir gelişme olursa, güvenlik supabı olmadığı manasına geliyor. Bu bakır paylarını cazip kılıyor.
● Lityumda 2021 ve 2022’de ne olduğunu hatırlayın. MESKEN talebindeki artış ve hükümetlerin ilgisi lityum fiyatlarında büyük bir sıçramaya neden oldu ve sonuç olarak lityum şirketlerinin payları uçtu.
● Doğalgaz ve güç şirketlerinin payları Rus tankları Ukrayna’yı vurduğunda da panik alımlarıyla yükselmişti.
● Nikelin arzının tehlikeye gireceği tasasıyla bu piyasada Şubat 2022’de yaşanan kaos bir öteki örnek.
● Kömür ve bu emtiayı üreten şirketlerin paylarındaki hareket güç krizi devrinin kıymetli bir gündemi olmuştu.
● Bakır, Bir sonraki arz badiresinin adresi olabilir. Dünya bir gün bakır kıtlığına uyandığında, akabinde gelecek panik alımları bakır içinde gelecekte tetikleyici olabilir.” Bakır vadeli fi yatları şu sıralar Londra’da ton başına 8.235-8.300 dolar aralığında süreç görüyor.
TAHIL VE GÜBRE ŞİRKETLERİNE YATIRIM ŞART!
Tarım üreticileri teknoloji paylarının muvaffakiyetini gösteremedi. Zira buğday vadeli süreçleri 13 Nisan 2019’da 60 yılın en düşük fi yatını kaydetti. Bunu yıllarca düşen fi yatlar izledi. Bu rehavet yarattı. Fakat COVID ve Ukrayna’daki savaş, çok kıymetli bir kesime yetersiz yatırımın sonuçlarını ortaya çıkardı. Bu nedenle geçen yıl Nisan 2022’de savaşın akabinde buğday vadeli süreçleri düşük düzeylerinden yüzde 150 patlama gösterdi.
● Savaş buğday fi yatlarını güçlü tutuyor. Chicago’da buğdayın kilesi 6.26 dolar, mısırın fiyatı 5 dolara geldi. Arpa fiyatları da yükselişte.
● Global mahsul üretimi, Kuzey Yarım Küre’deki şiddetli kuraklıklar ve savaş nedeniyle düşüyor. Kuraklık ve sel olayları, gezegenin her yerinde artan sıklıkta ve şiddetle meydana geliyor.
● Tahıl fiyatları artan et tüketiminden de etkileniyor. Orta sınıfın büyümesi et talebini besleyecek ve bilhassa Asya orta sınıf çekmeye devam ettikçe, tahıl fiyatları, yakıt ve ekilebilir tarım yerleri üzerindeki baskı artacak.
● Dünya, iklim dalgalanması, kuraklık, savaş ve kopmuş tedarik zincirlerine hazırlanırken gübre şirketlerinin payları yaklaşan kıtlık çağında umut vaat ediyor.
ROMANYA, TAHIL TAŞIMA KAPASİTESİNİ ARTIRACAK
• Ukrayna tahılının denizaşırı pazarlara ulaşmasında Romanya’nın rolü artıyor. Ulaştırma Bakanı Sorin Grindeanu, Romanya’nın önümüzdeki aylarda Ukrayna tahılının değerli geçiş noktalarından Köstence limanına aylık taşıma kapasitesini ikiye katlayarak 4 milyon tona çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Rusya, Ukrayna’nın tarım ve liman altyapısını amaç alan akınlar düzenliyor. Akınlar, iç Tuna limanları olan Reni ve Izmail’i içeriyor. Grindeanu gazetecilere verdiği demeçte, Romanya’nın gemilerin Tuna’nın Sulina kanalına geçişini kolaylaştırmak için daha fazla işçi işe alarak ve birden fazla AB tarafından finanse edilen irtibat altyapı projelerini tamamlayarak geçiş kapasitesinin artacağını söyledi.
MEKSİKA’DA ÇELİK İTHALATINA %25 TARİFE
• Dünyanın değerli çelik üreticilerinden Meksika, iç pazarını güçlendirmek için hür ticaret mutabakatı olmayan ülkelerden yapılan çelik ithalatında gümrük vergisini daha evvelki yüzde 15’ten yüzde 25’e çıkardı. Geçtiğimiz hafta yürürlüğe giren yeni tarife, inşaat demiri, filmaşin, sıcak haddelenmiş rulo, soğuk haddelenmiş rulo, kaplamalı yassı çelik, dikdörtgen profiller, çelik borular üzere çelik eserler için 31 Temmuz 2025’e kadar geçerli olacak. Hükümet ayrıyeten mutlaklık ve adillik sağlamak için alüminyum, bambu, kauçuk, kimyasal eserler, sabun, kağıt, seramik eserler, cam, elektrik materyalleri, müzik aletleri ve mobilya üzere başka eserlerde tarifeleri yüzde 5 ila yüzde 25 ortasında artırdı.
ALÜMİNYUM FİYATINDA GEVŞEME SÜRÜYOR
• Çin başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde dalgalanan talep ve artan arz muhtemelen 2023’ün sonuna kadar alüminyum fiyatlarının gevşemesine neden olacak. Çin’de imalat faaliyetinin daralmasıyla, endüstriyel metal tüketimine ait görünüm dingin görünüyor. Londra Metal Borsası’nda (LME) gösterge alüminyum, Temmuz ortasından bu yana yüzde 19 düşüşle ton başına 2.140 dolarla ile beş haftanın en düşük düzeyine geriledi. Bank of America analisti Michael Widmer, “Alüminyumdaki zayıflamayı talep tarafı devraldı. Yalnızca Çin değil, her şey bitti. Rastgele bir kıtlık yok” dedi. Çin’in katı “sıfır COVID” siyasetini terk etmesinden sonra Çin talebinin Ocak ayında artacağına dair umutlar söndü.
