Yılın birinci yarısında yaşanan ekonomik belirsizlik, seçim ortamı ve dolarda beklenen üst taraflı hareket, inançlı liman olarak bilinen altın talebini artırdı. Bankacılık süreçlerinde uygulanan makasın nisan ayında 200 TL’ye kadar çıkması, kelam konusu talebin fizikî altına yönelmesine yol açtı.
Talep, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün altın süreçlerine yansıdı. Darphane’nin altın üretimi bu yılın birinci 5 ayında 16,8 milyon adet ile neredeyse geçen yılın tamamını yakaladı.
Piyasa uzmanları, devam etmesi beklenen üst taraflı hareketin fizikî talebi canlı tutacağını ve yıllık rekorun da kırılacağını lisana getirdi. Kelam konusu hareket, yılın birinci 5 ayında altın ithalatında da 15 milyar dolar ile rekor getirdi. Yurtiçi yerleşik gerçek şahısların değerli maden depo hesaplarının büyüklüğü ise uygulamalara bağlı olarak altın üretimi ve ithalatına kıyasla daha yatay bir seyir izledi ve Mayıs 2023 prestiji ile 595 milyar TL’lik büyüklüğe erişti.
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı İslam Memiş, gram altının bu yılın birinci yarısında yüzde 48’lik oran ile en fazla kazandıran yatırım aracı olduğunu hatırlattı. Kelam konusu gelişmenin hem ons hem de dolarda meydana gelen hareketten kaynaklandığını anlatan Memiş, şöyle devam etti: “İlk yarıda erken seçim kararı, sarsıntı felaketi, enflasyonun patlaması ve ekonomik krizler derken beşerler varlıklarını korumak için altını yatırım aracı olarak görmeye başladı. Darphane’nin ürettiği altına talep yükselince üretim de arttı. Genelde düğünlerin de tesiriyle personelliği yüksek altınlara ilgi olurdu fakat bu yılın birinci yarısında altın büsbütün bir yatırım aracına dönüştü. Bin 114 TL düzeyinden yıla başlamıştı. Seçimden evvel bin 516 TL’ye kadar yükseldi. 5 Temmuz prestijiyle bin 630 TL düzeyinde idi. Bu getiri yatırımcıyı cezbediyor ve inançlı liman haline getiriyor altını. Yalnızca dolar kurundan takviye alarak bu kadar yükseldi fakat yılın kalanında da onstan dayanak almasını bekliyorum. Kısa vadede aşağıda bin 550, yukarda bin 650 bant aralığında olmasını bekliyorum. Ağustos ile birlikte bu yükselişin gram bazında bin 800 TL düzeyine kadar devam etme ihtimali yüksek” dedi.
Memiş’e nazaran iki türlü yatırımcı var: Birinci kümesi gereksinimden ötürü satanlar başkasını ise elinde bulunduranlar olarak sıralayan Memiş, ve ikinci kümenin gelişmelere bağlı olarak hareketlerine devam etmeleri tavsiyesinde bulundu. Memiş, “Altının onsunda yılın ikinci yarısında 2 bin 150-2 bin 350 bant aralığında bir atak görebiliriz. Münasebetiyle da altın fiyatlarındaki yükseliş eğilimi devam ediyor. Lakin kısa vadede dolarda Merkez Bankası’nın da (MB) faiz kararına bağlı olarak bir düzeltme olacaktır. Zira bin 443 TL düzeyinden bin 630 TL düzeyine kadar atak gerçekleşti. Teknik olarak düzeltme yapması gerekiyor. Düzeltme ile birlikte bin 550 TL düzeyi dayanak düzeyi olaraktır” diye konuştu.
“SEBEBİ YANLIŞ POLİTİKALARDIR”
Gelişmelerin fizikî altın talebini artırmaya devam ettireceğini lisana getiren Memiş, “İlk yarıda MB’nin altığı kararlar, duyulan tasa, bankaların makas aralıklarının 110-120 TL’ye kadar açılması üzere etkenler insanları huzursuz etti ve sanaldan uzaklaşarak fiziki varlıklara yöneldiler. Bu talebin nedeni endişe ve tasadır, yanlış siyasetlerdir. Beşerler ürküp korktuğu için fiziki varlık talebini artırdı” dedi. Memiş, gelişmelerin dış ticaret sayılarına da yansıdığını ve altın ithalatında rekor geldiğini lisana getirdi.
“YASTIK ALTINDAN ÇIKANIN 2 KATI TEKRAR GİRDİ”
Yılın birinci 5 ayında kelam konusu gelişme Kapalıçarşı piyasasına da yansımış ve bölgede işler kıymetli oranda artmıştı. Banka promosyonları, EYT tazminatı ve bayram ikramiyesini alan çalışanların yanı sıra gelirini enflasyon karşısında korumak isteyen vatandaşlar çarşının yolunu tutmuş ve kuyumcuların önünde kuyruklar oluşmuştu.
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, “Elimde data yok lakin varsayımım 10-15 yılda yastık altı altınların iktisada kazandırılması kapsamında çıkarılan altınların tahminen iki misli ölçü ocak ve mayıs ortasında tekrar yastı altına girdi. MB bir ayda 80 ton altın sattı özgür piyasaya. 90 ton da ithal etti. Bunun kıymetli bir kısmı yastık altına gitti. Vatandaşlar parasını korumak için fizikî altına yöneldi ve bu da Darphane üretimine yansıdı” dedi.
Bayram sonrasında talebin azalmakla birlikte devam ettiğini lisana getiren Yıldırımtürk, şöyle devam etti: “Şimdi biraz daha sakin. Seçimden sonra belirsizlik az da olsa ortadan kalktı lakin MB’nin ne yapacağı ile ilgili şimdi net bir söz yok. Hasebiyle hür piyasa iktisat idaresi ve MB’yi test etme periyoduna girdi. Vatandaş hala enflasyonu izlemeye devam ediyor. Seçim öncesi kadar olmasa da altın alımları devam ediyor. Alım satışa nazaran biraz daha yoğun” tabirlerini kullandı.
“5 AYDA TÜRKİYE’YE 300 TONA YAKIN ALTIN GELDİ”
Yatırımlık altın talebi, değerli madenin dış ticaret sayılarına da yansıdı. TÜİK bilgilerine nazaran yılın birinci 5 ayında altın ithalatı rekor kırdı. Geçen yılın tamamında 21,4 milyar dolar olan altın ithalatı, bu yılın birinci 5 ayında 15 milyar dolara kadar çıktı. Yılın tamamında da yıllık rekorun kırılması bekleniyor. İhracat ise 2022’de 10,2 milyar dolar iken bu yılın ocak-mayıs devrinde 4,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Mücevher İhracatçıları Birliği Lideri Burak Yakın, halktan gelen talebe bağlı olarak altın ithalatının arttığını belirterek, “Bu telefon üzere değil. Kullandıktan sonra ömrü bitmiyor. Ülkenin kârı. Pandemi oldu altınımızı bozdurduk, zelzele oldu altınımızı bozdurduk, işsizlik oldu altınımızı bozdurduk. Bu ülkenin zenginliği olarak bakıyorum ben altına” dedi. Seçim atmosferinin geride kalmasıyla altın talebinin bir ölçü azaldığını hatta kar satışları görüldüğünü belirten Yakın, “5 ayda Türkiye’ye 300 tona yakın altın geldi. Bu son yılların en büyük sayısı fakat bundan sonra stabil bir seyir bekliyoruz.”
KUYUMCULARI KEYİFLİ ETMEDİ
Türkiye’de sayısı 20 bine yaklaşan kuyumcular kelam konusu hareketten çok da şad değil. İTO Kuyumculuk Komitesi Lideri Ercan Özboyacı, kuyumcuların işlenmiş eser sattıklarında keyifli olduklarına dikkat çekerek, “Fiziki altın ya da sarrafiye eserler bizim çok düşük marjlarla hizmet ettiğimiz bir alan. Hasebiyle bunun bizim ne atölyelerimizdeki üretimimize yararı var ne de işlenmiş takıların satışını etkiliyor. Tabi bu seçim öncesi oluşan meçhullükten ötürü meydana gelen bir hareketti. Seçim ertesinde talep azaldı ve altının yükselmesi ile birlikte kar satışları da başladı” diye konuştu.
KIYMETLİ MADEN DEPO HESABI FİZİKSELİN GERİSİNDE KALDI
Altın yatırımının bir başka yolu da bankacılık sistemindeki altın hesapları. “Kıymetli maden depo hesabı” ismi verilen yatırım cinsinde yurtiçi gerçek bireylerin mevduat büyüklüğü bu yılın başında 534 milyar TL iken kelam konusu sayı mayıs ayı prestiji ile yüzde 11 artış ile 595 milyar TL’ye yükseldi. Birebir periyotta Darphane’nin bastığı altın ölçüsü ise 3,8 milyar adetten 16,8 milyar adede çıktı. Bu da vatandaşların hem makas hem de vergi nedeni ile sanaldan fazla fizikî altına yöneldiğini gösteriyor.
