Hayat pahalılığı kaynaklı 2018’deki halk protestolarının akabinde 2019 ve 2021’deki askeri darbelerle siyasi ve ekonomik manada giderek istikrarsızlaşan Sudan’da, HDK’nin, süreksiz devlet lideri pozisyonundaki Egemenlik Kurulu Lideri ve ordu kumandanı Abdulfettah el-Burhan’ı alaşağı etmek için başlattığı iç ve etnik savaşa dönüşen çatışmalar, 9 haftadır sürüyor.
Sudan’da başşehir Hartum ve etrafındaki Umdurman ve Bahri kentleri, batıdaki Darfur bölgesi ve güneydeki Ubeyd’in de ortalarında olduğu yerler başta ve ağır olmak üzere, ülkenin dört bir tarafında iki taraf ortasında çatışmalar yaşandı. HDK, ordunun güçlü olduğu kuzey ve doğu kısımlarında varlık gösteremese de başşehrin bulunduğu orta kısımlarla bilhassa kurulduğu coğrafya olan Çad, Libya, Orta Afrika ve Güney Sudan hudut çizgisindeki bölgelerde orduyla ağır halde çatışıyor.
Nüfusun yarısı yardıma muhtaç
Ateşkes kararları ile milletlerarası yaptırım tehditlerine karşın aralıksız süren çatışmalar nedeniyle Birleşmiş Milletlere (BM) nazaran, Sudan’da nüfusun yarısından fazlasına denk gelen yaklaşık 25 milyon sivil, insani yardıma muhtaç ve şu ana kadar 2 milyon civarında beşere yardım ulaştırılabildi.
Birleşmiş Milletler İnsani İşler Uyum Ofisine (OCHA) nazaran, çatışmaların başladığı 15 Nisan’dan bu yana 2 milyona yakın kişi ülke içinde yerinden edildi ve yarım milyonu aşkın insan ülke dışında daha inançlı yerlere kaçtı.
BM Milletlerarası Göç Örgütü, Çad’a 149 bin 383, Güney Sudan’a 110 bin 980, Etiyopya’ya 45 bin 605, Orta Afrika Cumhuriyeti’ne 15 bin 219 ve Libya’ya 1395 olmak üzere, 528 bin 147 Sudanlının komşu ülkelere geçtiğini açıkladı.
Mısır savaştan kaçanların yüzde 60’ını ağırlıyor
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri de ülkesinin Sudan’daki şiddet olaylarından kaçanların yüzde 60’ına karşılık gelen 250 binden fazla Sudanlıyı kabul ettiğini bildirdi.
Ülkede dış göç hareketliliğinin batıdaki Darfur’dan Çad’a, ülkenin orta ve kuzey kesitlerinden Mısır’a ve ülkenin doğusunda Kızıldeniz kıyısındaki Port Sudan’a hakikat ağırlaştığı görülüyor.
Evlerini, topraklarını ve hayvanlarını, dahası her şeylerini geride bırakıp kaçan Sudanlılar, kara yoluyla ve epey meşakkatli uzun seyahatlerin akabinde ülke içinde ve dışındaki farklı yerlere sığınmaya devam ediyor.
Maddi imkanı kâfi olan, ikili vatandaşlığı ya da oturumu bulunan yarım milyonu aşkın Sudanlı kara, hava ve deniz yoluyla Mısır ve körfez ülkeleri başta olmak üzere ülkeden ayrılırken, yaklaşık 2 milyon Sudanlı da ülke içinde meskenlerine dönecekleri günün hayalini kuruyor.
Mısır başta olmak üzere 50’den fazla ülkeden on binlerce yabancı vatandaş da hava, kara ve deniz yoluyla yapılan tahliye operasyonları ile ülkeyi terk etti.
Hartum ve Darfur, ağır iç göç verdi
Ülke içinde en fazla göç hareketliliği başşehir Hartum ve Darfur bölgesinde yaşandı. Yarım milyondan fazla insan yalnızca bu iki bölgede meskenlerini terk etmek zorunda kaldı.
Cenevre’de bir ortaya gelen memleketler arası bağışçılar, Sudan ve bu ülkeden kaçanların sığındığı etraf ülkelere insani yardım için 1,5 milyar dolar yardım taahhüdünde bulundu. BM’ye nazaran, Sudan’ın 2,6 milyar dolar takviyeye gereksinimi var.
Çatışmanın başlangıcından bu yana, çatışma bölgelerinin yakınında bulunan hastanelerin yüzde 70’ine yakını hizmet dışı kaldı.
1 milyondan fazla çocuk yerinden edildi
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Sudan’da çatışmanın başlangıcından bu yana 1 milyondan fazla çocuğun yerinden edildiğini bildirdi.
Sudan ordusu, bir vakitler desteklediği lakin bağımsız ve paralel bir ordu üzere davranması nedeniyle tehdit olarak gördüğü HDK’nin, 2 yıl içerisinde büsbütün orduya entegresini istemişti.
HDK’nin ise sivil bir hükümetin akabinde yaklaşık 10 yıla yayılan bir süreçte bunu kabul edebileceğini açıklamasıyla bu yılın birinci aylarında başlayan kelam savaşı ve gerginlik, 15 Nisan sabahı taraflar ortasında başşehir Hartum ve çeşitli kentlerde silahlı çatışmaya dönüşmüştü.
Uluslararası ve bölgesel tarafların kalıcı ateşkes teşebbüslerinin başarısız olduğu ülkede, binden fazla sivil, çatışmalarda hayatını kaybetti.
