Omurganın açısal deformesi olarak açıklanan skolyoz rahatsızlığı için Haziran ayı, ‘Skolyoz Fakındalık Ayı’ olarak belirlenmiştir. Skolyoz hastalığında erken teşhis, hastayı hayata yine kazandırıyor. Ancak geç kalınmış skolyozlar için tıpkı şey söylenemiyor. Skolyoz hastalarının belirtileri ve tedavi sistemleri nelerdir üzere sorularının hepsine haberimizde yer verdik.
SKOLYOZ NEDİR, NEDEN OLUR?
Skolyoz, omurga kemiklerinin birebir çizgi üzerinde dizilmesi gereken biçimde bozulması ve omurganın sağa yahut sola gerçek 10 dereceden fazla eğrilmesi durumunda ortaya çıkan bir duruştur. Skolyoz, bir hastalık değil, bir bulgu olarak tanımlanır ve farklı sıhhat problemleriyle bağlantılı olabilir. Skolyoz, yalnızca bir duruş bozukluğu olarak düşünülmemelidir, zira omurga, omuz jenerasyonu ve pelvis üzere başka yapıları da etkileyen üç boyutlu bir kemik ve yapısal bozukluktur.
Skolyozun farklı nedenleri ortasında kas hastalıkları, serebral palsi, bir bacağın kısa olması, travma, eklem sıkıntıları ve bağ doku problemleri bulunur. Ayrıyeten, yaşlılarda omurga diziliminin bozulmasına ve skolyoza yol açabilen osteoartrit üzere kireçlenme sıkıntıları da bir etken olabilir. Skolyozun gelişimi hakkında birçok yaygın yanlış inanç vardır. Örneğin, ağır okul çantası yahut öbür ağır objeler taşımak, çantayı daima olarak birebir omuzda taşımak, berbat uyku yahut ayakta durma durumları yahut kalsiyum eksikliği skolyoza neden olmaz.
“Her 100 çocuktan 3’ü Skolyoz”.
Skolyozun toplumda yaygınlığı, etnik ve coğrafik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir. Bilimsel araştırmalar, genetik faktörlerin skolyozun gelişiminde tesirli olduğunu göstermiştir. Adölesan idiyopatik skolyozlu hastaların yaklaşık %30’unda ailesinde skolyoz hikayesi bulunur. Ebeveynleri skolyoz olan 3 çocuktan yaklaşık 1’inde skolyoz gelişir. Türkiye’de yapılan çalışmalar, sağlıklı çocukların %2-4’ünde adölesan idiyopatik skolyoz görüldüğünü ortaya koymuştur. Bununla birlikte, tespit edilen çocukların %95’i ve aileleri, skolyozun farkında olmayabilir.
Skolyoz, çocukluk çağında hem kızlarda hem de erkeklerde görülebilir. Eğrilik, ekseriyetle büyüme çağında en fazla artış gösterir. En sık görülen tip olan idiyopatik skolyoz, ekseriyetle 10-15 yaşları ortasındaki ergenlik periyodunda ortaya çıkar. Lakin, yetişkinlerde de skolyoz gelişebilir, lakin bu durum ekseriyetle öteki bir hastalık, enfeksiyon yahut yaralanmaya bağlı olabilir.
Skolyozun toplumda yaygınlığına dair bilgiler, genetik geçişin tesirli olduğunu ve ergenlik devrindeki büyüme suratının skolyozun ilerlemesinde değerli bir faktör olduğunu göstermektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve muhtemel komplikasyonları önlemek açısından büyük kıymet taşır. Bu nedenle, çocukların ve ergenlerin tertipli olarak omurga sıhhati açısından kıymetlendirilmesi değerlidir.
SKOLYOZ BELİRTİLERİ
Skolyoz çoklukla erken periyotta besbelli sıhhat problemlerine yol açmayabilir. Ayrıyeten, hafif ve ekseriyetle ağrısız seyrettiği için çarçabuk gözden kaçabilir. Skolyozun belirtileri, ailelerin fark etmesini zorlaştırabilen görsel özelliklerle ortaya çıkar. Bu belirtiler ortasında omuzlardan birinin başkasına nazaran daha yüksek olması, kalçanın sağa yahut sola kayması yahut bir tarafta yüksek durması, kürek kemiklerinin duruşunda eşitsizlik bulunması sayılabilir. Ayrıyeten, kollar gevşek bir formda yanlarda dururken, bir tarafta kol ile beden ortasında daha fazla boşluk olabilir. Baş tam olarak pelvis üzerinde ortalanamayabilir. Bel bölgesi bir tarafta düzleşebilir ve belin bir tarafında cilt kırışıklıkları oluşabilir. Yürüme ve ayakta durma durumunda bir tarafta daha fazla yüklenme görülebilir. Öne yanlışsız eğilme durumunda sırtta kaburgaların neden olduğu bir çıkıntı oluşabilir.
Aileler, çocuğun sırtını çıplak olarak incelemek için tertipli denetimler yapmalıdır. Bu denetimde, çocuğun ayaklarının bitişik, dizlerinin düz konumda ve öne yanlışsız eğilmiş biçimde omurgasının düz bir çizgi üzerinde olup olmadığı gözle incelenmelidir. Bu halde yapılan denetimlerde, şayet skolyoz varsa sırtın sağ ya da sol tarafında yahut bel bölgesinde çıkıntılı bir yükseklik fark edilebilir.
Skolyozun erken periyotta belirtilerinin fark edilmesi değerlidir, zira erken teşhis ve tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve mümkün komplikasyonları önlemek için büyük değer taşır. Ebeveynlerin çocuklarının omurga sıhhatini nizamlı olarak gözlemlemesi ve uygun uzmanlardan yardım alması kıymetlidir.
SKOLYOZ TEŞHİSİ
Skolyoz kuşkusu olduğunda, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak hastalığın ilerlemesini önlemek açısından son derece değerlidir. Skolyozun ne vakit ortaya çıkacağını bilemediğimiz için, omurga denetiminin sistemli aralıklarla yapılması ailelerin bilmesi gereken değerli bir faktördür. Bilhassa ergenlik devrindeki çocuklarda belirtilere dikkat etmek değerlidir. İlerleyen ve tedavi edilemeyen olaylarda, akut yahut kronik sırt ve bel ağrıları, kalp ve akciğer sıkıntıları, işlevsel kısıtlılık, kozmetik deformiteler nedeniyle depresyon, toplumsal ve ruhsal meseleler, ömür kalitesinde bozulma üzere değerli sıhhat sıkıntılarıyla karşılaşabiliriz.
Skolyozun erken teşhis edilmesi durumunda tedavi, Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon uzmanları tarafından mümkün ve kolaydır. Şüphelenilen olaylarda, omurga çıplak bir formda önden ve geriden gözlemlenir. Hasta geriden muayene edildiğinde ve omurga öne hakikat eğildiğinde, sırtın bir tarafı başkasından daha yüksek görünebilir. Bu Adams testi, skolyoz için çok hassas bir tarama testidir. Ayrıyeten, cilt kıvrımlarının simetrik ve tıpkı büyüklükte olup olmadığı, dirsek ve ön kol bölgelerinin gövdeyle olan uzaklıkları, pelvis kemiğinin duruşu üzere müşahedeler yapılmalıdır.
Muayene sırasında skolyoz kuşkusu oluştuğunda, teşhis radyolojik olarak omurga grafilerinin incelenmesiyle doğrulanır. Omurga radyografileri, uzunluğundan pelvise kadar olan omurgayı içeren geriden ve yandan çekilen manzaralardır. Bu sayede skolyozun yeri, derecesi ve tarafı belirlenebilir. Skolyoz, omurlardaki sayısal eksiklikler yahut kemiksel sorunlara bağlı olarak yarım vertebra, birleşik vertebra, yapışık kaburga üzere nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle, omurga grafilerinin mevzuyla ilgili uzman tabip tarafından detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Nadiren, öbür nedenleri ayırt etmek için manyetik rezonans görüntüleme üzere daha ileri omurga radyolojik incelemeleri de gerekebilir. Skolyoz açısı takip edilmesi gereken bir değerli faktördür ve tedavi sonuçları, bu açıdaki değişikliklere nazaran kıymetlendirilir.
Skolyoz, spor yapmaya pürüz oluşturmaz!
Skolyozlu bireylerin spor yapmalarında rastgele bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu durum, dünya rekortmeni atlet Usain Bolt üzere skolyoz hastalarının varlığıyla da kanıtlanmıştır. Skolyozlu kişinin spor yapabilmesi, yaşına, eğriliğin tipine, yerine ve derecesine bağlı olmakla birlikte, omurga hareketliliğini artırmak ve korumak emeliyle spor önerilebilir. Fakat, unutulmaması gereken nokta, sporun tedavi emeliyle yapılan tertipli idmanların yerine geçemeyeceği ve skolyoz durumunda sıhhat uzmanlarından dayanak alınması gerektiğidir.
SKOLYOZ FARKINDALIĞI
Haziran ayı, “Skolyoz Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Skolyozun erken teşhisi, antrenman yahut korse üzere konservatif tedavilerle hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Erken teşhis bilhassa ergenlik devrinde eğriliğin ilerlemesini durdurmayı yahut optimal seviyeye geri çevirmeyi, estetik ve postür düzeltmesini sağlamayı hedefleyen tedavilere imkan tanır. Tespit edilen her skolyoz hastasının cerrahi tedaviye muhtaçlık duyması gerekmez. Lakin ileri durumlarda idman yahut korsenin yetersiz kalacağı durumlarda cerrahi müdahale düşünülebilir. Bu nedenle, hafif seviyedeki skolyoz hadiseleri korse ve antrenmanla vaktinde tedavi edilirse, cerrahi operasyon oranı azalır.
SKOLYOZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ
Skolyoz tedavisi, birinci olarak erken teşhis ile başlar. Erken teşhisle birlikte bilhassa ergenlik periyodunda eğriliğin ilerlemesini engellemek, omurgayı optimal açıya geri çevirmek ve böylelikle estetik açıdan ve duruş biçiminde düzelme sağlamak amaçlanır. İleri evre skolyoz tedavisinin gayesi ise öncelikle omurga ağrısını hafifletmek, eşlik eden fizikî problemleri uygunlaştırmak ve teneffüs işlevindeki bozulmaları düzeltmektir.
Skolyoz tedavisinde kullanılan antrenmanlar, omurgayı güçlendirmek ve eğriliğin ilerlemesini durdurmak için uygulanan konservatif tedavi formüllerinden biridir. Schroth Metodu olarak isimlendirilen ve bedenin asimetrik yük dağılımını düzelterek duruşu düzeltmeyi hedefleyen üç boyutlu bir antrenman tekniği en yaygın tercih edilen metottur. Bu gelişmiş antrenman uygulamaları, her birey için özelleştirilir ve omurganın eğrilik durumuna nazaran planlanır. Teneffüs teknikleriyle desteklenen bu idmanlar sayesinde etkilenen bölgedeki kasların esnekliği artar, kas gücü, istikrar seviyesi, hareket kabiliyeti ve bedenin genel uyum düzeyi desteklenir.
Skolyoz tedavisinde başka seçenekler ortasında korse tedavisi de bulunur. Korse, omurganın eğriliğinin ilerlemesini durdurmayı ve duruşun düzelmesini desteklemeyi maksatlar. Korse çoklukla ergenlik devrinde eğriliğin ilerlemesini durdurmada tesirlidir ve uzun periyodik kullanım gerektirebilir.
İleri skolyoz durumlarında cerrahi müdahale düşünülebilir. Cerrahi seçenekler, omurgadaki eğriliği düzeltmeyi ve stabilizasyon sağlamayı gayeler. Bu tedavi ekseriyetle eğriliğin derecesi, yaş ve öteki faktörlere bağlı olarak kıymetlendirilir.
