Dünyanın gözü dün Vladimir Putin liderliğindeki Rusya‘daydı. Rusya’da paralı asker kümesi Wagner ordusu sert bir açıklama yaparak isyan başlattı. 24 saat içinde birçok gelişmenin yaşandığı ülkede uçaklar, helikopterler vurulurken, Rus ordusu Wagner güçlerini bombaladı.
Rusya’da yaşanan gelişmeleri yakından takip eden Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu Sabah‘da kaleme aldığı yazısında Rusya’da Wagner kaynaklı yaşanan darbe teşebbüsünü ve Rusya’nın bu istikametteki deneyimlerini ele aldı. Rus tarihinden örnekler veren Afyoncu, ülkenin 325 yıl evvel Petro periyodunda de misal bir senaryoyu yaşadığını anlattı.
İşte Afyoncu’nun “Rusya’da 325 sene sonra birebir isyan senaryosu” başlıklı yazısının ilgili kısmı;
Petro, 10 yaşındayken 1682’de tahta çıktı. Lakin üvey ablası Sofiya‘nın, o periyodun daima ordusu olan Strelitzleri ayaklandırmasıyla tahtı hem bedenen hem de aklen sakat olan kardeşi İvan ile paylaşmak zorunda kaldı. İvan birinci çar, Petro ikinci çar, Sofiya da naibe ilan edildi. Ülkeyi yönetim eden Sofiya, Petro ve annesi Nataliya‘yı başşehir yakınlarındaki bir köye sürdü.
Petro bu dönemde Latince, Almanca, Felemenkçe öğrendi. Daima okudu. Rusya‘ya gelen Avrupalılarla yakınlık kurarak medeniyetleri hakkında bilgi sahibi oldu. En büyük tutkusu denizcilikti. Çocukluğunda kayıklardan oluşan bir filo kurmuş, bunlara Peresvavl Gölü üzerinde hareketler yaptırırdı.
MOSKOVA’DAKİ GARNİZONLARI TAŞIDI
1689‘da Petro’dan büsbütün kurtulmak isteyen Sofiya ve yandaşlarının hazırladığı komplonun başarısız olmasıyla tahtı üzerindeki gölge kalktı. Petro iktidara hâkim olup ablasının naibeliğine son verdi. Strelitzlerin kendi iktidarını sonlandırmasını önlemek için siyasi nüfuzlarını azalttı. Moskova’daki garnizonların bir kısmını Kiev ve öbür kentlere nakletti.
BİNLERCE İSYANCI ÖLDÜRÜLDÜ
Petro, 1697’de 270 kişilik bir toplulukla kendisini gizleyerek Avrupa’ya gitti. Hollanda’yı ve İngiltere’yi gezdi. Amsterdam ve Zaandam tersanelerinde birkaç ay kaldı. Buralarda bir emekçi üzere çalıştı. Avrupa’da kaldığı sürece gördüğü her şeyi inceledi. Örnek modeller hazırlattı. Cevdet Paşa, onun Avrupa’da kalmasını “Büyük Petro Avrupa’yı gören, orada yaşayan, ilim ve fenni orada öğrenen bir adamdı. Bizimkilerin bu türlü bir gezme ve görme imkânı olmadığı için tecrübesizliklerimiz oldu” kelamlarıyla kıymetlendirir.
Sofiya 1698’de, Petro Avrupa seyahatindeyken kardeşini tahttan indirmek içim Strelitzleri harekete geçirdi. Durumu haber alan Petro, Rusya‘ya döndü. Strelitzlerin binlercesi öldürüldü, binlercesi de sınırdışı edildi. Asi askerlere, halkın gözü önünde ağır azaplar yapıldı. Petro, 1702’de İsveç’e karşı başlayan Kuzey Savaşı‘nda Strelitzleri tekrar canlandırdı. 1711’de Prut Savaşı’nda da Strelitzler rol aldı. Lakin 1720’den itibaren Strelitzler, Rus ordusunun içine katılarak tarihten büsbütün kaldırıldı.
