Hollanda Temsilciler Meclisi’nde, “Endonezya’da 1945-1950’de bağımsızlık, sömürgeden kurtulma, şiddet ve savaş” isimli araştırma raporuyla ilgili oturum düzenlendi.
Burada konuşan Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Hollanda’nın Endonezya’nın 1945’te “tamamen, kayıtsız ve şartsız” bağımsızlığına kavuştuğunu kabul ettiğini söyledi.
Rutte, bağımsızlık gününün kutlanmasına yönelik ortak bir içerik belirlemek için Endonezyalı mevkidaşı ile istişare edeceğini aktararak, “Bildirgeyi (Endonezya’nın 1945’te bağımsızlığını ilan eden bildirge) tarihi bir gerçek olarak görüyoruz” dedi.
Bazı muhalefet partilerinin milletvekilleri de hükümetin, Hollanda Krallığı’nın savaş hataları işlediğini de açıkça kabul etmesi gerektiğini savundu.
HOLLANDA MAHKEMESİ’NİN KARARI
Hollanda Hükümdarı Williem Alexander, Mart 2020’de, bağımsızlık çabası devrinde yaşanan şiddet olayları nedeniyle Endonezya hükümetinden özür dilemişti.
Lahey Bölge Mahkemesi, 26 Mart 2020’de, Hollanda’nın, Endonezya’nın bağımsızlık çabası sırasında Hollanda askerlerince Güney Sulawesi’de kurşuna dizilen 11 Endonezyalının mevtinde Hollanda’nın hukuka karşıt hareket ettiğine hükmetmişti.
Dava, 1946-1947’de Hollanda’nın eski sömürgesi olan Endonezya’nın Güney Sulawesi eyaletinde kurşuna dizilen 11 erkeğin eş ve çocukları tarafından açılmıştı.
Mahkeme, Hollanda’nın hukuka muhalif hareket etmesi sebebiyle dul kalan 8 bayan ve 4 çocuğa 235 euro ile 10 bin euro ortasında değişen ölçülerde tazminat ödenmesine karar vermişti.
Hollanda hükümeti, mahkemenin verdiği karar sonrasında, Endonezya’nın bağımsızlık çabası sırasında kurşuna dizilen Endonezyalıların çocuklarına tazminat ödeyeceklerini açıklamıştı.
Farklı kurumlarca 2022’de Endonezya’daki bağımsızlık savaşına yönelik yapılan geniş çaplı bir araştırmaya nazaran, Hollanda Krallığı 1945-1950 periyodunda “yapısal çok şiddetten” hatalı bulunmuştu.
Raporda, kelam konusu periyotta köyler yakıldığı, insanların azap gördüğü ve yargılanmadan infaz edildiği yer almıştı.
BAĞIMSIZLIK TARİHİ
Endonezya, Pasifik Savaşı’nın sona ermesinin akabinde periyodun siyasi önderi Sukarno ve yardımcısı Muhammed Hatta’nın 1945’te radyodan okudukları bildirgeyle bağımsızlığını ilan etti.
Hollanda Krallığı, Sukarno’nun bağımsızlık ilanını tanımadığı üzere sömürge idaresini devam ettirmek hedefiyle Cava ve Sumatra adalarına asker çıkardı.
Krallık askerleri, sivil halka karşı yaptıkları katliamlarla savaş cürmü işledi.
Bazı kentlerde süren çatışmaların akabinde Hollanda ve Endonezya ortasında başlayan barış görüşmeleri, 27 Aralık 1949’da Hollanda Krallığı’nın yeni devletin bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlandı.
İslamiyet’in Müslüman tüccarlar tarafından yayıldığı Endonezya, 1511’de Portekiz tarafından işgal edilerek sömürge altına girdi. Ülke daha sonra İspanya, Hollanda ve İngiliz sömürgesi oldu.
