Domates ve biber başta olmak üzere, ziraî eser ihracatında Bursa’nın birinci sırada olan ilçesi Yenişehir’de çiftçiler, tarlaları mesken tutan farelerle uğraş ediyor. 71 mahalleli ilçenin, 35’inde binlerce dönümlük ekili alandaki tüm eserler fareler tarafından yendi. Karaamca, Yazılı, Mahmudiye, Yarhisar ve Çiçeközü mahallelerinde tarlalarına hasat için giden çiftçiler, elleri boş dönüyor. Ekili eserlerin birçoklarını yiyen fareler, sulama hortumlarına da ziyan veriyor.
Karaamca Mahallesi Dernek Lideri Özkan Şentürk, 2 yıldan beri farelerle uğraş ettiklerini, bu yıl ise fare popülasyonunun artış gösterdiğini belirterek, “Önüne geçemiyoruz. İlaçlama yapıyoruz. lakin şu anda hiçbir tesirini, yararını göremiyoruz. Yonca, ayçiçeği, fasulye, buğday, arpa bütün eserlerde, yani genelde bütün eserlerde ziyanını görüyoruz. Çaresiz kaldık” dedi.
Tarlasının her yerinin fare yuvası olduğunu, zirai ilaçlamanın da yarar etmediğini belirten çiftçi Hüseyin Güleç de “2 yıldan beri farelerden hiçbir şey alamıyoruz. Buğdayları, arpaları güya biçmişsin üzere biçiyorlar. 2 yıllık yoncalar bitti. Tekrar ekmemiz lazım bunları. Yoksa hakkından gelemiyoruz. Her taraf fare yuvası oldu. Maddi manada kaybımız çok büyük. Eser alamıyoruz. Tarlalar olduğu üzere fare. Her tarafta fareler var. Yollarda bile fareler var. Kış, don olayı olmadığı için çok ürediler. Yılan kalmadı. Evvelce yılanlar topluyordu bunları, yılan da kalmadı. İlaçlar da yarar etmiyor” diye konuştu.
’40 BİN DÖNÜM ALAN, 100 MİLYON LİRA ZİYAN DEMEK’
Çiftçilerin 100 milyon liranın üzerinde ziyanı olduğunu belirten Bursa Ziraat Odaları Vilayet Uyum Lideri ve Yenişehir Ziraat Odası Lideri Sadi Aktaş ise şunları söyledi:
“Yenişehir ilçemizde 71 mahallemiz var, yaklaşık 35 adedinde bu fare ziyanı görülmektedir. Yaklaşık 3,5 aydan beri de daima farelerle çaba edilmesine karşın bir tahlil bulamadık. Vilayet Tarım Müdürümüzle de az önce görüştüm, İlçe Tarım Müdürlüğü grupları de bu bahse yargıçlar. Lakin verilen zehirli buğdaylar yarar etmedi. Şu anda Yenişehir’de dönemde bütün sebzelerin hasadı yapılmaktadır. Sulama damlama hortumlarına varana kadar kavun, karpuz, domates, yonca tarlaları, buğdaydan başladık. Yani ne kadar ekili alan varsa bu fareler ziyan vermektedir. Bununla alakalı, bu ziyan gören çiftçilerimiz sonuçta buradan para kazanacağım diye masraf etmiştir. Bunlar, fare ziyanından ötürü karlarından da yoksun kaldılar. Ne yapacaklarını düşünüyorlar. Yani gerekli yerlere iletiyoruz. Lakin buna karşın hala fareler ziyan vermeye devam ediyor. Kesin kestirim edemeyiz ancak yaklaşık 40 bin dönüm ziyan var. Zira Yenişehir’de ekilebilir tarım yeri 520 bin dönüm. Bu kadar alanda buğday hasat edildi, ziyan gördü onlar. Fakat şu anda da ovada sebzecilik yapılıyor. Sebzelerde de bunun altında olmayacağını ve üstünde olacağını düşünüyorum. Fiyat olarak ziyanı netleştiremeyiz ancak bugün 40 bin dönüm alan demek, 100 milyon lira ziyan demektir. Yani bunun altında da olamaz.”
‘SÜRÜNGENLER AZALDIĞI VAKİT ARTAR’
Son yıllarda fare popülasyonunun artmasını, insanların, hayvanların hayat alanlarına müdahale etmesi, yılan popülasyonunun azalması ve global ısınmaya bağlı olarak su gereksinimi artan hayvanların, sulak alanlara yönelmesine bağlayan Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Levent Aydın, üreticilere ikazlarda bulunarak, “Özellikle biliyorsunuz farelerin doğal düşmanları var. Yani onları tabiatta dengeleyen. Yılan üzere sürüngenlerin azaldığı vakit artar. Bilhassa rutubetli, nemli ve besinin ki onlar tarla kenarlarında, tarlalardaki yeşillik ve artıklardan ötürü, buğday tarlalarında buna emsal buralarda çok artar. Global iklim değişikliğinin de bir tesiri var. Bir de fareyle uğraş bilhassa artabilecek yerlerde, ilkbahar başı ve sonbaharın ortalarından sonra yapılır. Vaktinde uğraş yapılmadıysa da artar. Zira biliyorsunuz bir farenin 3 hafta civarında gebelik devri var. 3 ayda da cinsel olgunluğa ulaşıyor. Ortalama 5-6 bazen 10’a kadar yavru bırakabiliyor. Bunun yarısı dişi olsa birkaç ay içinde o dişilerin de doğurabileceğini düşünüyorsanız çok çok artar” diye konuştu.
‘BİR YILAN, BİR TARLAYI KURTARABİLECEK GÜÇTEDİR’
Çiftçilere tarlalarını derin sürmeleri tavsiyesinde bulunan Prof. Dr. Aydın, “Sonbahar ya da ilkbahara girişte, tarlaları birinci sürerken derin sürmelerini ben tavsiye ederim. Zira onların 8-10 santimetrede yuvaları oluyor. Bu yuvaları dağıtmamız gerekiyor. Bilhassa de tabiatta bulunan yılan üzere canlıları gördüklerinde, yollarını değiştirsinler. Onları öldürmeye bakmasınlar. Sahiden bir yılan bile bir tarlayı kurtarabilecek güçtedir. Zira onların yavrularıyla beslenirler. Bir de periyot dönem mesela diyelim ki tarlalarında çok fazla delik gördüler. 5 metrekare bir alanı hesaplasınlar. Tüm delikleri kapatsınlar. 3 gün sonra kaç tane delik açıldıysa, diyelim ki 20 delik açıldı, demek ki popülasyon çok yüksek. Alışılmış ki kimyasal ilaçlar kullanabiliyoruz ancak bu kimyasal ilaçların da olağan ki bitkisel üretime de toprağa geçip, derin sulara karışması da bir badire teşkil ediyor. Bu nedenle hasadın olmadığı vakit sonbahar ve ilkbaharda, erken ilkbaharda yapacakları uğraş daha mantıklı olur” dedi.
‘ONLARIN ALANINA GİRDİĞİMİZDE, KENDİ HAYATIMIZIN İÇİNE ALIYORUZ’
Fare popülasyonunun bu yıl çok yüksek olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Aydın, şöyle konuştu:
“Bursa’dan duyduğumuz haberler ki Görükle’de de bu biçimde, yerleşkede de. Fare popülasyonu bu sene çok yüksek. Birebir sinekte olduğu üzere. Yani vektörlerde de olduğu üzere. Zira iklim ona çok uygun. Zira biz beşerler biliyorsunuz hayvanların doğal ömür alanlarını bozduk. Tarlalar açtık, ormansızlaşma ki bugün global iklim değişikliğinde ormansızlaşma yüzde 17 üzere dünyada sebebe sahip. Yani çok yüksek. Bizlerin doğal hayata daha saygılı olması lazım. Ormanlık bir alandan tarla yaratmak yerine ya da onların üreme alanlarını bozmak yerine, zira biz onların alanına girdiğimiz vakit aslında bir nevi onları da kendi ömrümüzün içine alıyoruz. O vakit tıpkı evcil hayvan üzere düşünün. Bizim artıklarımız, bizim ektiklerimiz, bizim diktiklerimizle beslenmeye başlıyorlar. Fakat sonra biz şikayet ediyoruz. Burada üreticinin yapacağı, hayat alanlarını şu anda tarla ve tarla içindeki bozmaları gerekiyor. Zira yüksek bitkilerin olduğu yerde daha hoş barınıyorlar. Bir de sonbaharda önemli bir uğraş yapılması gerekiyor. İlkbahara girişte de. Zira buradaki anaçları yok ettiğiniz vakit, bir de yılan ya da birtakım yırtıcı kuşları gördüğümüz vakit o kuşları vurmayalım. O yılanlara dokunmayalım. Onlar yollarına gitsinler.”
