2022 yılının Nisan ayıydı. Kent Ekranı’nda Ramazan ayına özel gerçekleştireceğimiz programları planlıyor ve çekimler gerçekleştiriyorduk. İstanbul Vilayet Kültür Turizm Müdürü olan lakin bizlere daha çok ağabey ve hoca sıfatlarıyla yoldaş olan Dr. Coşkun Yılmaz hocamla Kent Ekranı Ramazan programlarıyla ilgili sohbet ediyorduk. Divânhane’nin İslâm tarihi özel kısımlarını çekelim ve bunlar hap niteliğinde olsun talebinde bulundum. Coşkun hocam da mevzuyu İslâm tarihi konusunda en ehil isimlerden biri olan Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı ile konuşabileceğimizi iletti. Çok sevindik. Mustafa hocayla tanıştık. Mütevazı, nezaketli ve emin bir hal içerisindeydi. Geçen sene Kent Ekranı’na; ‘Peygamberimiz Doğmadan Evvelki Hicaz Bölgesi’, ‘İlk Vahyin Gelişi’, ‘İlk Bildiri Süreci’, ‘İlk Hicret ve Medine’, ‘Medine Devri ve Mekke’nin Fethi’, ‘Hulefa-ı Raşidin’, ‘Dört Halife Devri Siyasi Olaylar’ ve ‘Dört Halife Devri Kültür ve Medeniyet’ başlıklarında kısımlar çekildi. Bu kısımları ve bahisleri çok önemsediğim için tek tek saymak istedim.
Geçtiğimiz günlerde Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı hocanın vefat haberini öğrendiğimde İsmet Özel’in Amentü şiirindeki şu dizeler döküldü dilimden:
Bu çağda hak olanın peşinden gidip ilim üretmek inanın kolay anlaşılmayacak. Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı hoca da kolay anlaşılamayacak kıymetli bir ilim insanıydı. Küçükaşçı’yı 21 yıllık dostu Dr. Coşkun Yılmaz hocamla konuştuk.
Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı hoca ile nasıl tanıştınız?
2002 yılında Ali Ulvi Kurucu ile ilgili bir belgesel hazırlıyordum. O belgesel hazırlıkları sırasında merhum Şükrü Argıt ağabey vesilesiyle tanıştık. Birinci karşılaştığımda güzel bir izlenim bırakmıştı üzerimde. Uzun uzunluklu ve naif bir arkadaşımızdı. Ali Ulvi Kurucu’nun da yakın akrabasıydı. Ali Ulvi Kurucu’nun O’nun üzerinde çok hakkı vardı. Birinci tanıştığımız andan itibaren çok sıcak, sempatik ve yardımsever bir profil çizdi. Yani onunla tanışıklığımız Ali Ulvi Kurucu üzere; Medine-i Münevvere’de muhkim, Peygamber aşkıyla şiirler yazan, hâl ehli, ilim ehli, nezaket ve zerafet ehli, geçmiş kültürü bütün ögeleriyle yeni kuşağa aktarmış biri vesilesiyle oldu. Bu durumun rahmetini de sonuna kadar gördüm. Daha sonra Hacı Veyiszade belgeseli yapmıştım. Hacı Veyiszade de Mustafa Sabri Küçükaşçı’nın büyük dedesidir. O belgeselin çalışmaları esnasında da hukukumuz gelişti ve ilerledi.
HAYIR DEMEMEYE İTİNA GÖSTERİRDİ
Nasıl bir dosttu?
İhtiyaç hissettiğiniz her anda var olmaya çalışan, bu anlayışı benimseyen ve bunu vazifesi bilen biriydi. Var olduğu yerlerde de varlığıyla sizi rahatsız etmeyen bir insandı. Vefatından sonraki şu kısa müddette çok daha yeterli hissediyorum. Hayatımızda pek çok alanı doldurmuş. Bunu yaparken de sizi rahatsız etmemeye ve varlığını hissettirerek sizi huzursuz etmemeye büyük itina göstermiş. Çok olağan bir anlayışla bunu yapmış. Vefakâr ve yardımsever bir dosttu. Her halükârda size güzellik yapmaya çalışan biriydi. Size ilişkin olanı kendisinin, kendisinin olanı da sizinmiş üzere gören bir insandı. Yaşarken bu durumları hissetmeyebiliyorsunuz. Vefattan sonra hayat perdesinden çekilince sahnede olan boşlukları gördüğünüzde bu durumu daha uygun hissediyorsunuz. Mustafa insani vasıfları daha önde olan biriydi. Çatışmadan ve gerginlikten uzak daha sempatik bir yaklaşımı vardı. Mümkün hayli reddetmemeye ve hayır dememeye itina gösterirdi. Kimsede de makûs izlenim bırakmamıştı. Cenazesinden sonra ortaya çıkan tablo, vefatından sonraki yankılara baktığımızda bu vasıf çok net bir biçimde ortaya çıkmıştır.
İslâm tarihi alanı güç bir alan. Bu alanı seçmesinde ne tesirli olmuştu?
Bu alanı seçmesinin ana ögesi merhum Ali Ulvi Kurucu olmuştu. Peygamber sevgisi, Ali Ulvi Kurucu’nun yönlendirmesi… Tabi ki İslam tarihinde değerli bir yeri olan Mustafa Fayda’nın da Mustafa hocanın seçiminde değerli bir tesiri olmuştur.
Prof. Dr. Erhan Afyoncu vefatından sonra verdiği beyanatta nitelikli bir ilim insanı olarak tanımlamış. Nitelikli bir ilim insanı olarak çalışmalarını nasıl buluyorsunuz?
Aynı üniversitede misyon yaptık. Güzel bir İslâm tarihçisiydi. İslâm tarihinin sorunlarını bilen, İslâm tarihine Müslümanca bakmasını bilen bir insandı. İslâm kültür ikliminin hem bir mümessili hem de üyesi olarak; İslâm tarihine, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v), Ehli Beyt’e, Aşere-i Mübeşşere’ye, Şuheda-ı Kerbelâ’ya bir tarihi hadise olarak bakarken öbür taraftan da medeniyet perspektifi olarak da ele alabilen birisiydi. İslâm tarihi ile ilgili yaptığı çalışmalar yalnızca sahip olduğu bilgi dağarcığı ile ilgili değil o bilgiyi işleriyle de ilgilidir. Bana nazaran akademik tarafı uygun olan bir çalışma âlâ bir bilim insanı olmanın yegane ölçütü değildir. Bu durum güzel bir ilim adamı olmanın gereğidir; nitelikli bilgi ve özgün kaynak. Bilginin kullanımı, üslubu, sorumluluğu kıymetliydi.
Mustafa Sabri Küçükaşçı hoca hafızdı tıpkı vakitte. Bu durum İslâm tarihi çalışmalarını etkilemiş midir?
Tam olarak bu mevzuda yorum yapacak durumda hissetmiyorum. Hafız olan öbür arkadaşlarımız da var. Hafızlığının alan çalışmalarını etkilediğini veren sağlıklı datalar yok elimde. Mustafa hocanın hafızlığı algılayışında da farklı bir nezaket vardı. Her hafızın birebir hafız olduğunu düşünmüyorum. Hafız olmanın şuurunda; hafızlığın edebine ve erkanına riayet eden bir arkadaşımızdı.
HARAMEYN TARİHİNİN BİLİNMEYENLERİ ORTAYA ÇIKTI
Mekke ve Medine devrine dair yapılan çalışmaları İslâm tarihi alanında riskli alanlar olarak görmek yanlışsız mudur?
Mustafa’nın İslâm tarihi alanındaki çalışmaları çok kıymetli çalışmalardı. Haremeyn tarihi çalışmaları kıymetli yer meblağ. Birinci kitabında da benim katkılarım olmuştu. Kitabın hazırlığı sırasında kapak ve içerisindeki kimi görsellerle ilgili birlikte çalışmalarda bulunmuştuk. Bu çalışmalar daha evvel yapılmamış çalışmalardı. Onun çalışmasıyla birlikte Mekke – Medine periyoduna dair daha evvel ortaya çıkmamış yeni bilgiler sunuldu. O devir pek çok bilinmeyeni de ortaya çıkardı. Haremeyn tarihine dair dünya ölçeğinde bilinmeyenleri gün yüzüne çıkardı.
Başka çalışmalarına bakacak olursak…
İslâm Ansiklopedisi’nde yayınlanmış pek çok hususu ve birçok değerli makalesi vardı. Yayınlanmamış çalışmaları da vardı. Son devirde çalışmalarıyla Osmanlı devrine de yönelmişti. Lakin ben şu durumun hüznünü daima çekiyorum. Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı İslâm tarihine dair daha çok yazması gereken bir arkadaşımızdı. Kendisine de sık sık bu mevzuyu vurgulardım. Mustafa’nın yazacağı İslâm tarihini herkes yazamazdı. Mustafa’nın mevzuyu ele alışı, bilginin işleyişi, bilginin toplumsallaşmasına katkısı, ortaya koyduğu yapıtın topluma ahengi ve toplumun yanıt vermesi bakımından hürmet duyup önemsediğimiz bir üslubu vardı. Bu alanda daha çok yazması gereken ve daha bütüncül ve büyük eserler koyması gereken bir arkadaşımızdı. En kıymetli hüznüm bu çalışmaları ortaya koyamamış olmasıdır.
YAYINLANMAMIŞ YAPITLARI BASILIYOR
Bir dostu olarak yayınlanmamış çalışmalarını gün yüzüne çıkaracak mısınız?
Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı’nın oda arkadaşı olan Prof. Dr. Erhan Afyoncu başkanlığında bir heyet oluşturuldu. Yayınlanmamış yapıtları ve makaleleri basılacak. Biz de Mustafa’yı anlatan bir hatıra kitabı çıkaracağız.
Prof. Dr. Haluk Dursun hocadan sonra Topkapı Sarayı Müze Başkanlığı yaptı. Bu durumu bir emanet alma üzere yorumlar mıydı?
Haluk hoca bizim kültür tarihimiz açısından çok değerli bir insandı. Haluk hoca birikimiyle, insan yetiştirmesiyle ve problemlere bakışıyla çok kıymetli bir insandı. O’nu da çok genç yaşta kaybettik. O’nun yokluğu da büyük bir boşluğa sebep oldu. Gençlerle ilgili çalışmalarının yankıları hâlâ devam ediyor. Mustafa da Haluk hocayı çok severdi. Haluk hocanın üzerinde emeği bulunan arkadaşlarımızdan biriydi. Haluk hocanın sevdiği beşerler ortasında yer alıyordu. Hafız olmasıyla Haluk hocanın gözünde daha da büyürdü. Mustafa Sabri Küçükaşçı, gerçekten oturmasıyla, kalkması ve sükûtuyla adâb ve erkânı bilen adâb ve erkan sahibi biriydi. Geleneği ve mirası çok önemserdi. Haluk hocayla ortasında çok özel bir münasebet vardı. Bu manada Haluk hocayla duygusal bir bağ kurmuştu. Topkapı Sarayı Başkanlığı’na Haluk hocadan sonra gelmeyi kendisinde bir ayrıcalık olarak gördü.
Mustafa hocanın gerçekleştirdiği kıymetli görevlerden biri de İstanbul Türbeler ve Müzeler Müdürlüğü’dür. Türbe kültürünü, türbe geleneğini, İslâm büyüklerini seven, sayan ve önemseyen bir insandı. O işi de büyük bir keyif ve çalışkanlıkla yapmıştı.
Eyüp Sultan’a kim defnedilmek istemez ki?
Türbe kültürüyle ve İslâm tarihiyle bu kadar alakalı biri olarak Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşçı hoca Eyüp Sultan Hazretleri’nin türbesinin yanı başına defnedildi. Bu bahisle ilgili hislerinizi almak isterim…
Mustafa hoca bizim dostumuzdu, bizler de Mustafa’nın dostuyduk. Onunla ilgili yapılacak en değerli şeyin defnedileceği yer olduğunu düşündük. Ben ve Erhan (Prof. Dr. Erhan Afyoncu), Mustafa acile kaldırılırken yanında olan iki arkadaşıydık. Onun vefat haberini eşiyle birlikteyken aldık. Bu durum bize bir sorumluluk yükledi. Defin yeriyle ilgili talebimizi Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a ilettik. Sağolsun kendisi büyük bir sevgi gösterdi ve lütufta bulundu. Hiç tereddütsüz Mustafa’nın Mihrişah Sultan Haziresi’ne (Eyüp Sultan Hazeretleri’ne komşu) defnedilmesine özel bir kararnameyle müsaade verdi. Mustafa’nın vefatından 1.5-2 ay evvel Pelin Çift ile Eyüp Sultan Türbesi gündem özel programı yapmıştık. Programa hazırlanırken Mustafa da bana Eyüp Sultan ile ilgili çalışmalarını yollamıştı. Çok kıymetli çalışmaları vardı. Zannediyorum, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v), ashabına ve Ehli Beyt’e duyduğu muhabbetin bir karşılığı olarak oraya defnedildiğini düşünüyorum. Dostları olarak Sayın Cumhurbaşkanı’na müteşekkiriz.
Mustafa hocanın talebesi olan Uğur Demir isimli tarihçi bir dostumuz var. Eyüp Sultan ile ilgili bir çalışma üzerine konuşurlarken “hocam Eyüp Sultan’a defnedilmek ister misiniz?” diye sormuşlar. “Kim istemez ki!” demiş. Daha sonra da “bir gün ölüp de defnederlerse sen de Mustafa hocanın kerameti diye anlatırsın” diye bir nükte yapmış.
Son çalışmalarından bahseder misiniz?
Mustafa hoca en son Haremeyn tarihi üzerine çalışıyor ve önemsiyordu. Tekrar yazmak ve yorumlamak istiyordu. Maarif Vakfı Ansiklopedisi’nin Maarif Tarihi Ansiklopedisi muharriri, bilim konseyi üyesi ve anabilim tarihi lideriydi. Son vakitlerde Konya’yı çok önemserdi. Bir Konyalı olarak Konya’ya dair çalışmalar yapmayı bir görev görmüştü. Konya Büyükşehir Belediye Lideri dostumuz Uğur İbrahim Altay, Konya mecmuası çıkarmayı teklif etmişti. Dârülmülk Konya ismindeki mecmuayı ikimiz çıkarıyorduk. Ona çok büyük katkılar sundu. Mevlânâ Hazretleri’nin vuslatının 750. yılı vesilesiyle özel sayı hazırladı. Bu sayı matbaaya gittiğinde Mustafa hocanın vefat haberini duyduk. Matbaadan sayıyı geri çektik ve Mustafa hocaya özel bir sayfa ekledik. Son çalışması Hz. Mevlânâ’nın vuslatı üzerineyken kendi vuslatını yaşamış oldu.
DÂRÜLMÜLK KONYA’DAN “HZ. MEVLÂNÂ ÖZEL SAYISI”
Dârülmülk Konya mecmuası Coşkun Yılmaz hoca ve Merhum Mustafa Sabri Küçükaşçı hocanın genel yayın direktörlüğünü üstlendiği bir mecmua. Coşkun hocanın röportajda anlattığı üzere Mustafa hoca “Vuslatının 750. Yılı’nda Mevlânâ” başlıklı özel bir sayı çıkarıyor. Mecmuayı matbaaya yolladıktan sonra vefat ediyor. Vuslat sayısı diğer bir vuslatla neticeleniyor.
Mustafa hocaya tekrar Allah’tan rahmet dilerim.
O’nun son çalışması olan bu mecmuayı sizler için biraz incelemek istedim.
2023 yılı bütün dünyada Mevlânâ Yılı olarak kutlanıyor. Mecmuanın başında bu durumu anlatan bir takdim yazısı yer alıyor. Mecmuadaki müelliflere ve hususlara baktığımızda klâsik bir tasavvuf mecmuası olmadığını görüyoruz. Edebiyat, gelenekli sanatlar, ilâhiyat, tarih ve sosyoloji üzere farklı disiplinlerden isimlerin imzaları dergiye büyük bir kıymet katıyor. Beşir Ayvazoğlu ve Uğur Derman üzere isimlerin yazılarını okumanızı tavsiye ederim. Mecmuadaki görseller ve mizanpaj çok titiz bir çalışmanın eseri olduğunu gözler önüne seriyor. Mustafa Sabri Küçükaşçı hocanın Mahmud Erol Kılıç ile ‘İrfan Geleneğimiz ve Hz. Mevlânâ üzerine yaptığı röportajı okumak ise bir tarihe şahitlik etmek gibi…
