Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, katıldığı canlı yayın programında Marmara Denizi’nde beklenen İstanbul sarsıntısına yönelik Habertürk TV’de açıklamalarda bulundu.
Bakan Özhaseki’nin sorulara verdiği cevaplardan öne çıkan satır başlıkları şöyle:
‘HER AN SARSINTI OLABİLİR’
Hiç kimseyi huzursuz etmek istemeyiz. Lakin birtakım gerçekliği de kesinlikle hem benim söylemem lazım hem de insanların gönlünün rahat olması lazım. Türkiye bulunduğu pozisyon itibariyle Himalaya’lardan Alpler’e uzanan hatta en riskli 5 ülkeden biri. Son 100 yıl içinde 6 ve üzerindeki yıkıcı zelzele sayısı tam 226. Senede neredeyse 2 yahut 3 tane ya denizlerimizde ya ana karamızın üzerinde 6’nın üzerinde sarsıntı oluyor. Her 1,5 senede bir yıkıcı sarsıntı oluyor. Hepimiz bilelim ki, Türkiye sarsıntı ülkesidir. Bunu tartışmaya bile gerek yok. Sarsıntı her tarafta her an olabilir. Sabah Ankara’daydım, Konya Kulu’da olan sarsıntısı hissettim. Halbuki Konya, Niğde, Kayseri o civar çok emin bir bölge olarak gözükür. O halde iken buralarda sarsıntı üreten fayların olduğunu bilmemiz lazım. Türkiye resmen bir sarsıntı ülkesidir. Fakat birinci derecede fakat ikinci derecede. Ancak çok fakat az sarsıntı üretiyor. Bu türlü bir riskimiz var. Üç tane çok net riskli gördüğümüz yerler var.
‘TAHMİNİ OLARAK 2030 YILINDA OLABİLİR’
1939’da olan sarsıntı Erzincan’da devam eder, Bolu’da kırılmalar oldu. En son Gölcük sarsıntısı olur. Adaların önünde bilhassa B segmenti olarak tanım edilen ortalama 400-500 yılda bir kırılan bir çizgi var. Müddet dolmuş üzere gözüküyor. Saniyeler sonra zelzele olabilir yahut 20 sene sonra olabilir. Hangi tarihte olacağı konusunda net kimse bir şey söyleyemiyor. İddiası olarak 2030 yılına kadar burada kırılma olacağını, şiddetinin 7,5’un üzerinde olacağı biçiminde fikir var. Bu mevzuda uzmanların söylediğini aktarıyorum. Marmara denizine bakan birinci cephelerde dert olduğunu rahat söyleyebiliriz. Arkalar biraz daha emin üzere gözükebilir. Lakin Marmara denizine bakan cephelerde 99’dan sonra yönetmeliklere uygun olarak yapılmış binaların hiçbirisinin etkileneceğini düşünmüyorum. Çok emniyeti ön planda tutan yönetmelik geliştirildi. Taban etüdünü yapmış, statik hesaplarını çıkarmış, sıfır toleransla bina yaptırmış olan birisi 30 katlı da yaptırmışsa emniyetli formda konutunda oturabilir, hiçbir şey olmaz. Fakat 10 kilometre-20 kilometre ötede 70-80’li yılllarda yapılmış, demir kullanımının kolay yapıldığı ortamda, üzerinde kaçak yapı olan bina her vakit tehdit altındadır. Son zelzelede Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman etkilendi. Ancak Gaziantep’in iki ilçesi yok oldu neredeyse. Kilis, Adana, Osmaniye, Elazığ, Diyarbakır’ın etrafı etkilendi. Kayseri’nin uç ilçesi etkilendi.
‘MERKEZİ YÖNETİM VE MAHALLÎ İDARE HAZIRLIK YAPMALI”
“Batıdaki sanayi ihtilali öncesinde göçler ile Türkiye ortasında tahminen de 200 yıla yakın mühlet var. Türkiye’de büyük kentlere geç 1950’li yıllarda başlıyor. Süratle İstanbul, Ankara, büyük kentlere gerçek beşerler geliyor. Merhum Özal anlatmış. Uzmanlar Mamak tarafında inceleme yapmış. Uzmanlar demiş ki, ‘Bu beşerler burayla gelirken hükümet yok muydu?’. Beşerler komşusunun yanına, Hazine yerine, vakıf toprağına yerlerini yapmaya başlamışlar. Beşerler süratle göç ettiklerinde gayret metodu olarak o günkü belediyeler yüzde 5’ini sıkıntı yıkmışlar. Açıp Hazine topraklarına 4 çizgi çekip de ‘Bari bunların üzerine yapın’ dememişsiniz. Belediye liderleri bile ‘Şuraya yapın’ diye tanım edenler olmuş. 1 oy alacağım diye birkaç sene sonrasını hesaplayamadılar. Başımıza varoş diye tanım edilen mahalleler çıkmaya başladı. Türkiye’de 30 milyon bağımsız ünite varsa emin olun büyük kısmı bunlardan oluşuyor. Elbette imar afları ıstırap yaratır ancak o çaresizlikten yapılmış işlerdir. Bir neden değildir o. Vatandaş başını bir yere sokmak ister. Siz merkezi yönetim, mahallî idare olarak buna hazırlık yapmazsanız vatandaş konutunu bulur. Siz mecbur kalırsınız. İşin sebebi, aslı, temeli gelen göç karşısında merkezi yönetim ve lokal idare olarak hazırlık yapacaksınız. Yer göstereceksiniz. Bunu Kayseri’de yapabilmiş birisi olarak konuşuyorum.”
BAKAN ÖZHASEKİ İSTANBUL’DAKİ ÇOK RİSKLİ BİNA SAYISINI AÇIKLADI
“Üç ayak var. Birincisi Bakanlık. Bakanlık kanun koyucu, düzenleyici, destekleyici gerekirse rezerv alanı belediyeye vererek rahatlatmaya çalışan kurum. İkincisi belediyelerimiz. Belediyelerimiz en riskli bölgeleri hesaplayarak vatandaşın isteğini alıp, bakanlığa gelip bu işi yürütmesi lazım. Ben her İstanbul’a geldiğimde yaptığım toplantıda belediyelere ‘Burada AK Partili değil devletin bakanı olarak görün, kâfi ki hazırlık yapın, gelin ben size sonuna kadar dayanak vereceğim’ diyorum. Bu işin siyaseti olmaz, sonu hüsran olur. Bu işin üçüncü ayağı da vatandaş. Vatandaş ‘siz herkesle anlaşın benimki kolay’ diyor. Orada işler sarpa sarıyor. Burada herkesin istekli olarak el birliği içinde istekli olarak katkı sunması lazım. İstanbul’da bırakın sarsıntı olmasını, güçlü rüzgarla yıkılacak binalar var. İstanbul’da 600 bin bina çok riskli. Her sokakta bir binanın yıkılması demek trafiğin durması gerek. Bu altyapının kesilmesi manasına gelir. Mecburen doğalgazı kesersiniz, elektrikler yenmez, su akmayabilir. Kanalizasyonlar tıkanmış olur. Suyun akmadığı, elektriklerin olmadığı, doğalgazın çalışmadığı ortamda bir kenti hayal edin. Ne çıkar karışınıza? İnsanların enkazdan çıkarılma işi o kadar sıkıntı ki, binaları yapmaktan daha kolay.”
‘YIKILAN BİNALARIN BÜYÜK KISMI 2000 YILINDAN EVVEL YAPILAN BİNALAR’
“Mesela Kahramanmaraş sarsıntısında şu çeşit tenkitler ve haksız tenkitler oldu. Efendim geç kalındı, erkenden önlem alınsaydı bu türlü olmazdı diye. 250 bin binanın yıkılacağını 1 ay öncesinden öngörseniz, 250 bin bina için 20 kişi hazırlayacaksanız 5 milyon insanı hazır edeceksiniz. Bir binada neredeyse 100 kişinin çalıştığı oldu. 25 milyon insanı Kahramanmaraş sarsıntısında hazır etmeniz gerekiyordu. Her bina için 10 tane araç bulundurmanız gerekiyorsa 2,5 milyon araç bulundurmanız lazım. O kadar güç ki. Zelzeleden evvelki hazırlık çok daha değerli. Zelzele olduktan sonra bu işlerin yapılabilirliği çok sıkıntı. Zelzele olmadan evvel sarsıntıya hazırlık için harcayacağınız ölçü neyse sarsıntı olduktan sonra harcayacağınız maliyet 7 misli. Çoklukla bu binalar hangi periyoda ilişkin, niçin yıkılmışlar, yüzde kaçı hangi sebeple yıkılmış diye baktığınızda büyük kısmın 2000 yılından evvel yapılan binalar olduğunu rahat söyleyebiliriz.”
