“Yaseminler Tüter mi, Hâlâ?”, “İşkenceci”, “O.K Musti Türkiye Tamamdır”, “Kadere Karşı Koy A.Ş.” ve “Schrödinger’in Kedisi”nin de ortalarında olduğu çok sayıda yapıta imza atan müellif Alev Alatlı, “Bu noktadan sonra Türkiye’nin önünde ağır bir dönemeç var. Bunu almak zorundayız. Bu dönemeç en başta eğitimle ilgili bir dönemeç.” dedi.
Filistin davasının tanıtımına yaptığı katkılardan ötürü 1986’da Tunus’ta sürgünde bulunan Yaser Arafat tarafından “Özgürlük Madalyası”yla onurlandırılan usta müellif, ailesinin eğitim hayatına olan tesirini, Türkiye’ye olan sevdasını, İslam’a dair hislerini, Filistin Davası’ndaki duruşunu, depremzedeler hakkında konuşan sanatkarlar hakkında ve Türkiye’nin 2. yüzyılına dair kanılarını AA muhabirine anlattı.
SORU: Alev Hanım merhaba, AA’nın “Türkiye’nin Çınarları” projesi kapsamında bize vakit ayırdığınız için teşekkür ederiz. Öncelikle Alev Alatlı, kendisini nasıl tanım eder?
Alev Alatlı: “Çınar sıfatı utandırır, mahcup eder. Lakin şu şerhle ki; kapalı bâtın inşallah derim natürel. Bir insanın kendi ülkesinde yeterli anılması, bir işe yaradığını hissetmesi kadar beğenilen bir şey olamaz.”
SORU: Kendinizi nerede konumlandırıyorsunuz?
Alev Alatlı: “Çok şanslı bir insan olarak kendimi konumlandırırım. Bu talih evvel bir asker kızı olarak başlar. Her vakit bir kısıtlı bütçe halinde hareket etmek zorunda olan bir ailenin çocuğu olmak kıymetli, memur çocuğu olarak devamlı olarak tayin edilirseniz, çok görüyorsunuz Türkiye’yi. Bu benim en büyük şansımdır. Bilhassa Türkiye’nin doğusunda yaşamak, okula gitmek, oradaki ıstırapları görmek büyük talihti.”
SORU: Babanız nasıl birisiydi?
Alev Alatlı: “Çok okuyan, benim okumayı sevdiğimi fark edip derhal destekleyen biriydi. Erzurum Kültür Kurumu İlkokulundan diploma aldım. Oğlum, bir insan daha ne kadar şanslı olur bilmiyorum. Bir öğretmenim vardı: Emine Aküzüm, dadaş bir bayan. Ona çok şey borçluyum. Dünya görüşümü, azmimi, dayanıklılığımı borçluyum.”
SORU: Başka öğretmenlerden farkı neydi?
Alev Alatlı: “Bunu anlatmak o kadar güç ki. Bir defa ne kadar çok severdi bizi. Tüm okul olağan olarak sabah 9’dan akşam 3’e kadar ders yaparken, biz saat 5’e kadar dururduk. Ne hoca bizi bırakır giderdi, ne de biz hocamızı bırakır giderdik. Erzurum üzere küçücük bir yerde bulup buluşturup bir kütüphane yapmıştı. Faal metot diye bir uygulaması vardı. Daha o yaşlarda mevzuları biz çalışıp sınıfa anlatırdık. Bir şeyi en yeterli öğrenmenin yolunun kendini öğretmeye hazırlamak olduğunu çok erken yaşta öğrendim. Allah yerini cennet eylesin.”
– “BİZ TOPRAK KAYBI NEDİR BİLİRİZ”
SORU: Birinci anılarınız Anadolu’nun sıkıntı koşullarında eğitime olan açlığınızla bağlantılı sanırım?
Alev Alatlı: “Evet, çok yokluk gördüm ve duydum. Bilhassa Erzurum’da yan komşumuzda trahom hastalığı vardı. Karşı komşumuzun küçük kızı her gece çığlıklar içerisinde uyanıp, ‘İyi saatte olsunlar’ın çıktığını söylerdi. O denli yoksulluk görüyorsunuz ki; yalnızca fiziki değil, bilgi yokluğu da. Bu kurallarda ben de ‘Büyüyecek, yanlışsız dürüst öğrenecek, bir şeyler yapacağım ve bu durumu düzelteceğim.’ diye büyüdüm. Malum liseyi Japonya’da okudum. Okul müdiresi, yıllıkta benim hakkımda, ‘Türkiye’nin gelecek Cumhurbaşkanı’na…’ diye yazmış. İnanabilir misin buna ancak sonradan düşününce insanın iki lafından biri ‘Türkiye’ ise, ki bugün de bende öyledir. Yatarım Türkiye, kalkarım Türkiye lakin aile böyleydi. ‘Kızım ömrüm boyunca ben yatakta babanızın dışında birisiyle yattım.’ dedi, bir gün annem. Dehşete düştüm, ‘Bu ne ayıp bir şey. Söylenir mi bu türlü bir şey?’ diye. ‘Evet, vaktin başbakanı’ dedi. O kadar politik bir aile ki, onun dedikodusu yapılıyordu gece gündüz.”
“BİZ TOPRAK KAYBI NEDIR BİLİRİZ. HER ŞEY GİDİYOR. BU VAHİM BİR ŞEY”
SORU: “Asker bir babanın kızı olarak, fikri manada babanızla hiç aykırı düştüğünüz oldu mu?
Alev Alatlı: “Hayır olmadı. Rumelili olmanın çok tesiri var. Biz toprak kaybı nedir biliriz. Her şey gidiyor. Bu müthiş bir şey. Karaman, Konya tarafından iskan ile gönderilenler… Az değil, 300 sene orada kalmışlar. Türkiye’de bazen bu işi hiç bilmeyenin rahatlığını gördüğüm vakit kıskanıyor muyum, öfkeleniyor muyum, bilmiyorum. O benim içime işlemiş. Mesela bizim konutta bir sandık vardır, ‘lanetli sandık’ derler. Açtırmazlar lanetli sandığı. Ben çok istedim. Tapular falan var. En azından arşiv olarak bakanlığa verelim, bulunsun diye. ‘Hayır.’ dedi büyük teyzem, ‘Bu sandığa dokunan erkeklerimiz öldü bizim. Bu sandık burada durur, lanetlidir. Kesinlikle kimse dokunamaz.’ dedi. Bu üzere şeyler sizi milliyetçi yapıyor. Aslında milliyetçi değil. Çok istismar edilen bir söz. Lakin ben, bilerek isteyerek Türküm. Bilerek isteyerek, seçimle Türküm.”
SORU: Çok farklı disiplinlerde çalıştınız. Bundan ötürü pişman mısınız?
Alev Alatlı: “Hayır değilim yavrum, İmal tek bir şey yapmaya zati müsait değildi. Şayet bir müzik modülünden bahsedecek olursak; çok güzel bir virtüöz olmaktansa, orkestra şefi olmayı tercih ederim ben. Zira merak ediyorum, bütüne bakmaya meyilliyim. Genç yaşlarda bunun canımı yaktığını itiraf edebilirim. Derin depresyon… Benden öbür herkes ne yapmak istediğini biliyor, bir tek ben bilmiyor üzereydim. Hele Amerika’da, herkes biliyor üzereydi. Bir orta da ‘Herhalde ben Türk Müslüman olduğum için bu türlü.’ diye düşünmeye başladım. Zira bu kadar rahat edilemez bu dünyada. Bu türlü keyif olmaz yani. Sonra gidip şu ideolojiyi okuyayım dedim lakin onun için de Almanca öğrenmek lazım. Güzel pekala onu da öğrenelim. Bu türlü art geriye devamlı çalışarak geçen bir hayat. Ancak Allah çok yardım etti.”
SORU: Nasıl fark ettiniz bunu?
Alev Alatlı: “Hep sordum ve yanıt aldım. Zira lümpen bir tarafım yoktur, Dağınık değilimdir. Hele çocuğum olduktan sonra, derli toplu bir hayatım olması gerektiğini düşündüm. Bilhassa unutamadığım bir anım var. Bir gece oturdum, herhalde iki gün olmalı. Konuştum… Balkonda oturdum bir de üstelik, ne olacak diye… Bir çeşit trans hali. O bana dedi ki, ‘Korkma, hiçbir vakit varlıklı olmayacaksın. Anlaşıldığı haliyle, lakin hiçbir vakit da namerde muhtaç olmayacaksın. Yap işini.’ dedi. Hangi nokta bu biliyor musun? ‘Düzenli işi bırakıp, yazıya dönebilir miyim?’ vakti. Çok tehlikeli bir şey. Konut kira, kızım küçük. Nasıl yapacağım? Lakin Rabbil Alemin, Allah ondan razı olsun. ‘Allah, Allah’tan razı olsun.’ denir mi? Acayip bir Müslüman çıkışı lakin o denli. Nasıl teşekkür edebilirim. sen, senden razı ol yani. Ben önemli bir Müslümanım yani vazedilen bütün genel geçer her şeyi yaparım, dinlerim manasında değil bu lakin kimseye bırakmam, bu konfor alanını.”
– “BENDEN MİLİTAN OLMAZ”
SORU: Yaser Arafat tarafından Filistin davasının duyurulmasına yaptığınız katkılardan ötürü “Özgürlük Madalyası”na layık görüldünüz. Bugün nasıl görüyorsunuz?
Alev Alatlı: “Ödülü bana bâtın gönderdi. Tunus’ta sürgün hükumetindeydi. Bir elçi yolladı bana, Ebu Firas. Gecenin bir saatinde geldi. Açtım kapıyı korkarak, elinde madalya. Bir de Filistin elbisesi göndermişler. Tekrar Allah’ın işi. Amerika’da Filistinli delikanlılarla tanıştım, Amerikalılara Filistin diye bir devlet olduğunu anlatmaya çalışıyorlardı. Çok güç bir çaba. En son zelzelede bunu gördüm. Büsbütün yıkıldı, Hatay, Gaziantep. Burada gördük ne manaya geldiğini ve ben biliyorum ki Filistin de böyleydi, anlayabiliyor musunuz? Bunu yaşadık ve mecnuna döndüm. Hak, hukuk kavramına karşı işin aslını öğrendiğiniz vakit meczuba dönüyorsunuz. Ne yapılabilir, diye delirdim. Hoş bir Katolik duası vardır: ‘Ey Allah’ım, bana değiştirebileceğim şeyleri değiştirmek için güç, değiştiremeyeceğim şeyleri değiştiremediğim vakit sabır ve ikisinin ortasındaki farkı anlayacak basiret ver.’ der. O yüzden mesela benden militan olmaz. Elime silahı alıp dağın doruğuna çıkıp bir iş yapmam. İmal müsait değil. Ama yapabileceğim bir şey vardı: işin propagandası. İki yahut üç kitap çevirdim, Pınar Yayınlarından. Cevat (Özkaya) bastı, fisebilillah olağan. Allah kimseyi o denli hallere düşürmesin. O denli bir periyot ki. Filistinli bayan diyor ki; ‘Ben 6 çocuk doğurmakla yükümlüyüm.’ Neden? ‘Başka türlü olmaz Alevcim.’ diyor. Niçin olmuyormuş diye soruyorum: ‘2 adedini İsrail öldürecek, 2 tanesi fakat konuta ekmek getirecek, ikisini de okutmak lazım ki bir şeye yarasın.’ Bakar mısın dağıtmaya. Bayan bunu bütün samimiyetiyle söylüyor. Yani Alev Hanım öteki ne yapabilirdi, iş dönüşü saatlerce çeviri yapmaktan öbür.”
SORU: Sarsıntı felaketinin Türkiye’yi nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?
Alev Alatlı: “Cana geldi diye çok üzüldüm. Cana geleceğine mala gelsin. Yaparız efendim, yaparız.”
SORU: Pekala Türkiye için bir kırılma noktası diyebilir miyiz?
Alev Alatlı: “Hayır, ben o denli görmüyorum. Çok ağır bir acı lakin kırılma olarak görmüyorum. Marmara sarsıntısında de çok arkadaşım ailesini kaybetti,. Büyük bir acı lakin kırıldık mı? Bu sarsıntı daha ağır, hiç kuşkum yok ancak biz de daha ağırız. Eskisi üzere değil. Şanslı olan bir tarafımız var. Türk devletinin daha organize bir periyoduna denk geldik. ‘Çok iyimsersin.’ diyeceksiniz lakin nasıl optimist olmayayım ki? Ne kadar insanımızı kaybettik lakin bu bizi öldürmeyecek. Buna müsaade vermeyiz. Biz kaç bin yıllık ulusuz. Ağlarsak birbirimize sarılır ağlarız, o kadar. Ucundan tutup düzeltmeye çalışırız.”
– “YOKMUŞ ÜZERE DAVRANIRSAK BU SOYKIRIMDIR”
SORU: Zelzele sonrası Twitter’dan bir paylaşımda bulundunuz; “Biricik Gezegenimizi 21. yüzyılın arsız baronlarına teslim edip en başa dönmeye, Asya steplerinin güçlü cılız otlarına dönüşmeye razı değilsek, ister Cumhur, ister Millet, bu dünyaya dair bugünün gerçeklerini rikkat ve itinayla birbirimize mertçe nakletmek, klâsik Türk-İslam sabır ve tevekkülümüzün ölümcül dezavantaja dönüşmesini engellemek zorundayız. İşleyebileceğimiz en büyük günah, neden olabileceğimiz en trajik soykırım birbirimize kayıtsız kalmamız olacaktır.”
Alev Alatlı: “Allah göstermesin Türkiye’nin kendisine yönelik bir soykırım yapma ihtimalinden bahsediyorum ve bu fakat birbirimize kayıtsız kalırsak gerçekleşir yani depremzedeye kayıtsız kalırsan bu soykırımdır, öğrencilere kayıtsız kalırsan bu soykırımdır. Birbirimize takviye olmalıyız. Birisi, birine durup dururken küfrediyor. Alırım paçasını aşağı, edemez. Küfredilene ben kayıtsız kalamam. Birisi çalıyor, çırpıyorsa ben kayıtsız kalamam. Bir daha yüzüne bakmam, onunla çay içmem. İnsanların berbatlığı tedip etmeleri lazım. Yokmuş üzere davranırsak bu soykırımdır.”
“TÜRKİYE’NIN ÖNÜNDE AĞIR BİR DÖNEMEÇ VAR”
SORU: Türkiye’de toplumun ikiye bölündüğüne dair tahlillere katlıyor musunuz?
Alev Alatlı: “Laf ola beri gele. Biz ikiye bölünmeyiz. Hala birebir mantıyı, hepimiz birebir bulgur pilavını yeriz. Güç devirden geçiyoruz. 100. yıla kadar dayandık. Yani kaç tane millet bu kadar ağır dönüşümden geçti. Benim çocukluğumda birebir Türkçeyi bile konuşmuyorduk. Bu noktadan sonra Türkiye’nin önünde ağır bir dönemeç var. Bunu almak zorundayız. Bu dönemeç en başta eğitimle ilgili bir dönemeç.”
SORU: İkincisi?
Alev Alatlı: “Hukuk. Üçüncüsü ise hukukun çabucak kolunda gideni; ahlak. Şaşırdık yani neye ahlak neye ahlaksız dememiz gerektiğini neredeyse unutmuş vaziyetteyiz. Bunu tekrar birbirimize hatırlatmamız lazım. Ahlakla birlikte aslında davranış gelecektir ister istemez ve olağan Türkçe. Düzgün bir eğitim için, hukuk için Türkçe gerek. Biz bunu yapabiliriz, birbirimize saygıyı tekrar harekete geçirebiliriz. Saygısızlıkla olmuyor, dur dinle. Üstelik büyük avantajlarımız var. Son analizde, birbirini seven bir ulusuz. Kınamamız gereken yeri bilerek… Kimi nerede, nasıl kınıyoruz? Utandırarak. Yani kimsenin haddine düşmemeli, abuk sabuk giyinip de kalkıp depremzedelere laf etmek falan. Bunlar olmaz. Nasıl cezalanacak? Halkın gözünden düşerek. Pekala bunu nasıl belirli edeceksin? Gördüğün vakit arkanızı döneceksiniz, çay içmeyeceksiniz. Hanımefendi diye numara yapmayacaksın. Can yakmayacaksın, dövmeyeceksin, sopalamayacaksın, küfretmeyeceksin ancak ‘Hadi evladım’ diyeceksin. Bunu yapmak çok sıkıntı değil. Biz kendimize baktığımız vakit neyin yeterli, neyin makûs olduğunu, neyin bizi keyifli ettiğini biliriz.”
SORU: Pekala hocam değişen dünya sisteminde Türkiye’nin geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Alev Alatlı: “Hep söylerim; Türkiye’ye bir şey olmaz. Okyanuslar taşar Türkiye’ye bir şey olursa. Bizim unuttuğumuz şeyler var. Ne kadar büyük bir ulus olduğumuzu unutuyoruz. Deneyimli, büyük… Sağlam ve hoş beşerler… Biz düzgün, zeki, çalışkan insanlarız. Nereden biliyorsun? Temas halindeyim. Çok bilimsel takılmak istiyorsan da koskoca bir imparatorluğu küçük bir adaya soktun. Buradan düzgün bir şey çıkacaktı alışılmış ki. Bence çıktı. Düşün ki petrolü, doğalgazı, altını vesaire olmayan bir ülke ve bu haldeyiz. Allah’a çok şükür. Daha âlâ olmaz mıydık? Olamadık diye kızıyoruz. Süleyman Seyfi Öğün hocanın hoş bir lafı var: ‘Türkler medeniyet tasavvuru olan az sayıda milletten biridir.’ Biz bir şeyi tutarız ve sıkı tutarız. Bazen olduğumuzdan da büyük görürüz ve bu yeterli bir şeydir. Alternatifi bir sürü gariban ülke üzeredir. Bizim burada seninle röportaj yapmamız bile bunun bir delilidir. Yarın bir gün sen güç durumda beni çağıracak olsan, benim geleceğimi bilirsin. Gerekirse süpürgeme biner yeniden gelirim. Burası bizim. Kaç sene oldu şurada Balkanları vereli? Dur bakalım. Birazcık şey yaptık, geçecek. Kuralları tutacağız, elimizden geleni değil. Yapılması gerekeni yapacağız.”
