Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, “Geç verilmiş bir karar gerçek olsa, taraflar hakkına kavuşsa bile gerçek manada adaleti yerine getirmiş olmaz. Zira süreç geciktikçe bireylerde, ‘Acaba hakkıma kavuşamayacak mıyım?’ tasası belirir, bireyler ruhen yorulur, yıpranır.” dedi.
Tunç, Yargıtay’da düzenlenen “Uluslararası Temyiz Mahkemelerinde Mükemmeliyet Prensipleri ile Mukayeseli Hukuk Açısından Yargıtay’ın Türel Çerçevesi Sempozyumu”nda konuştu.
Cumhuriyetin ikinci yüzyılının, dünyada “Türkiye Yüzyılı olması” maksadı için çok çalışacaklarını tabir eden Tunç, tüm alanlarla birlikte adalet alanında da Türkiye Yüzyılı’nı adaletin, haklının yüzyılı yapma yolunda büyük uğraş göstereceklerini vurguladı.
Bakan Tunç, adaletin, mülkün ve meşruiyetin temeli, hukuk devletinin temeli olduğunu belirtti.
Tüm beşeri faaliyetleri kuşatan adaletin, devletlerin varlık sebebi, devleti ayakta tutan ana sütunlar ortasında yer aldığına işaret eden Tunç, “Adaletin güçlü olduğu yerde insan güçlüdür, aile güçlüdür, toplum güçlüdür ve münasebetiyle devlet güçlüdür. Adalet, toplumu oluşturan tüm fertlerin itimat içinde yaşamasının teminatı, toplumların huzur kaynağıdır.” diye konuştu.
Yılmaz Tunç, temel hak ve özgürlüklerin en temel müdafaa sistemi olan yargı erkinin, bağımsız ve tarafsız olmasının, tüm vatandaşlara ve memleketler arası kamuoyuna hukuk teminatı sunmasının, her türlü güç odağından bağımsız, tüm süreçlerin demokratik yöntemlerle işlemesinin, vatandaşların gereksinimlerine süratli ve adil bir halde yanıt verebilen bir yapıda olmasının hukuk devleti için temel teşkil ettiğini aktardı.
Millet ismine adaleti sağlamakla misyonlu olan yargı teşkilatının her bir ferdinin maddi gerçeğin peşinde çileli ve kutsal bir yürüyüş yaptığını kaydeden Tunç, Türkiye’de son 21 yılda, temel hak ve özgürlükleri güçlendiren, hukuk devleti unsurunu tahkim eden anayasal ve yasal “sessiz devrim” denilebilecek değerli ıslahatlara sahne olunduğunu söyledi. Bakan Tunç, son yıllarda eskiyen temel kanunların tamamının yenilenerek, çağın gereksinimlerine nazaran uyarlandığını anlattı.
“TÜRKİYE BİR HUKUK DEVLETİDİR”
Adliye teşkilatının fiziki kapasitesinin, teknik alt yapısının güçlendirildiğini bildiren Tunç, bilişim teknolojilerini yargının hizmetine sunulduğunu belirtti.
Bakan Tunç, ceza ve hukuk alanında alternatif uyuşmazlık tahlil metotlarının devreye alındığını, yargının insan kaynağını iki katından fazla artırarak bu alandaki kapasiteyi de güçlendirdiklerini söz etti.
İyileştirmelere karşın çeşitli sebeplerle artan iş yükü nedeniyle uzun yargılamaların önüne geçebilmek, adil ve faal işleyen bir yargı sistemi için de gerek yasal gerekse uygulamaya dönük önlemler almaya devam edilmesi gerektiğinin altını çizen Tunç, şöyle devam etti:
“Hepimizin kabul edeceği üzere Türkiye, bir hukuk devletidir. Hukuk devleti olmasının sonuçlarından biri de hukuk güvenliği ve tüzel öngörülebilirliğin var olmasıdır. Hukuk güvenliği ve öngörülebilirliğin en değerli boyutunu kesin karar otoritesi oluşturmaktadır. Kesin karar derecesine erişmiş bir karar, ele aldığı uyuşmazlıkları kesin olarak çözer, yoluna koyar. Bu formda ihtilafları kesin ve net bir biçimde çözmek hukuk devletinin olmazsa olmazıdır. Böylelikle katılaşan mahkeme kararları herkes için bağlayıcı hal alır. Bu kadar değerli olan, herkes için bağlayıcı karar vererek kesin karar otoritesini son olarak sağlayan merci ülkemizde Yargıtaydır. Yargıtay, kesin karar otoritesini doğal olarak içtihatları ile yapar. İçtihatların ülke çapındaki alt derece yargı organlarına yol gösterici olduğu gözetildiğinde, içtihat müessesinin ne derece değerli olduğu ortaya çıkmaktadır.”
Yargıtayın, içtihatlarıyla alt derece yargı organları için eğitici rol üstleneceğini ve onlara liderlik yapacağını belirten Tunç, Yargıtay’ın eğitici ve liderlik rolünü verimli ve kaliteli bir halde yapmasının yolunun da kararların yazım kalitesini artırmasından geçtiğini söyledi.
Kararların yazım kalitesinin münasebette görüleceğini, karar münasebeti ne kadar ilgili ve kâfi olursa kararın da yazım kalitesinin o derece yüksek olacağını kaydeden Tunç, kararların gerekçeli olmasının adil yargılama hakkının en değerli ögesini oluşturduğunu vurguladı.
“İÇTİHAT BİRLİĞİNİ VE TUTARLILIĞINI SAĞLAYARAK TEK MERCİ YARGITAYDIR”
Bakan Tunç, kararların münasebetinin kâfi ve doyurucu olmasının kararların alt derece yargı organlarına yol göstermesine ve tarafların gerekçeli karar hakkının yerine getirilmesine katkı sağlayacağını lisana getirdi.
Yargıtay’ın bu alanda sürdürdüğü çalışmaların, yazım kalitesinin muhakkak bir standarda ulaşmasına, her bir gerekçeli karar için toplumda “Adalet var” fikrinin yerleşmesine kıymetli katkı sunacağını belirten Tunç, şunları söyledi:
“Adil yargılanma hakkının bir öbür ögesi da ülke çapında yaşanan misal olaylara yargı organlarınca misal kararların verilmesidir. Tıpkı olaya ülkenin farklı yerinde makul bir sebep yokken farklı karar verilmesi tarafların adil yargılanma hakkını ihlal edecektir. Birebir vakitte bu durum toplumda adalete olan itimadı de sarsacaktır. İşte ülke çapında içtihat birliğini ve tutarlılığını sağlayacak tek merci Yargıtaydır. Yargıtaydan, derece mahkemelerinin kendi ortasındaki ahengi ve istikrarını sağlayarak toplumdaki adalet hissinin yerleşmesine içtihatları aracılığıyla katkı sunması beklenmektedir.”
“MAKUL MÜDDETTE YARGILANMA HAKKININ İHLAL EDİLMEMESİ ÇOK ÖNEMLİ”
Adil yargılanmanın öteki bir ögesinin da makul müddette yargılanma hakkı olduğunu anlatan Tunç, “Geç gelen adalet, adalet değildir” tabirinin daima kullanıldığını aktardı.
Bakan Tunç, şöyle konuştu:
“Geç verilmiş bir karar hakikat olsa, taraflar hakkına kavuşsa bile gerçek manada adaleti yerine getirmiş olmaz. Zira süreç geciktikçe bireylerde, ‘Acaba hakkıma kavuşamayacak mıyım?’ tasası belirir, bireyler ruhen yorulur, yıpranır. Birebir vakitte karar geciktikçe, ‘Kişinin yaptığı yanına kar kaldı’ algısı toplumda oluşabilir. Tüm bu durumlar adil yargılanma hakkını olumsuz tesirler. Tarafların ve hatta tüm toplumun adalete inancını zedeler. İşte bu kapsamda makul müddette yargılanma hakkının ihlal edilmemesi çok değerlidir. Lakin şuna işaret etmeliyim ki temel olan hızlandırılmış yargı değil, adaletin tecellisini ve adalet terazisinin yanlışsız tartmasını sağlayacak makul müddette soruşturmaların ve yargılamaların tamamlanmasıdır. Zira adil olmayan fakat süratli verilmiş bir kararın da bir manası olmayacaktır. Adalete katkısı olmayacaktır. Kıymetli olan en makul müddette adil bir karara ulaşmaktır.”
“Yargıda Amaç Süre” uygulamasının makul müddette yargılanma hakkı açısından büyük değer arz ettiğinin altını çizen Tunç, 2016’da kurulan istinaf mahkemelerinin Yargıtaydaki belge sayısını makul düzeylere düşürdüğünü bildirdi.
Bakan Tunç, istinaf mahkemelerinin iş yükündeki artışın farkında olduklarını, bunun tahlilinin de istinaf daire sayıları ile hakim ve savcı sayısını artırmak olduğunu belirtti.
Yargı sisteminde ihtisaslaşmanın gerekli olduğunu söz eden Tunç, farklı alanlarda ihtisas mahkemelerinin kurulduğunu, gereksinime nazaran ihtisas mahkemelerinin sayısının artırılmasının değer arz ettiğini söyledi.
Yılmaz Tunç, gereksinim duyulan alanlarda gecikmeksizin kurulacak yeni ihtisas mahkemelerinin adalete itimadın artmasına, hukuk güvenliği unsurunun güçlenmesine ve yatırım ortamının güzelleştirilmesine katkı sağlayacağını, uzmanlaşma alanında atılacak tüm adımlara Bakanlık olarak dayanak vermeye hazır olduklarını kelamlarına ekledi.
Programa, Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, Danıştay Lideri Zeki Yiğit, Anayasa Mahkemesi üyeleri, Yargıçlar ve Savcılar Konseyi ile yüksek yargı üyeleri, Avrupa Kurulu Ankara Program Ofisi Lideri William Massolin katıldı.
