Kuduz, zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır, yani hem insanları hem de hayvanları etkileyebilen bir hastalıktır. Tarihte bilinen en eski hastalıklardan biri olan kuduz, korkutucu özellikleriyle daima olarak insanların dikkatini çekmiştir. Bu hastalık kıymetli halk sıhhati problemlerine neden olduğu için daima olarak gündemde kalmaktadır. Kuduz, insanlık için önemli tehditler oluşturan bir hastalıktır ve bu nedenle tedbir alınması gerekmektedir.
KUDUZ VİRÜSÜ NEDİR?
Kuduz, çoklukla kuduz bir hayvanın ısırması sonucunda bir hayvandan diğer bir hayvana yahut bir beşere bulaşan virüs kaynaklı bir hastalıktır. Kuduz virüsü, merkezi hudut sistemi dahil olmak üzere insan ve hayvanların beyin ve omuriliğini tesirler. Virüse maruz kalmayı takiben, semptomların ortaya çıkması ortasında bir kuluçka periyodu vardır ve bu mühlet en az 10 gün, nadiren ise 1 yıl kadar sürebilir. Virüs hudutlar boyunca beyne yanlışsız ilerlerken, enfeksiyon ensefalopati ismi verilen beyin iltihaplanmasına neden olur. Bu durum beyin işlevlerini etkileyerek önemli sıhhat meselelerine yol açabilir ve sonuçta mevte neden olabilir.
Kuduz, insanlık için önemli bir tehdit oluşturan bir hastalıktır. Bu nedenle, kuduzla gayret etmek için tedbirler almak büyük değer taşır. Aşılar, kuduz virüsünün yayılmasını önlemek ve hastalığın denetim altına alınmasına yardımcı olmak için tesirli bir prosedürdür. Ayrıyeten, kuduzlu hayvanlarla temasın önlenmesi ve ısırık yahut tırmalamalar durumunda çabucak tıbbi yardım aranması da kıymetlidir.
KUDUZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kuduz virüsü, bedene bulaştığı andan itibaren sonlar ile birlikte beyne yanlışsız hareket eder. Kuduzun en başta görülen semptomu, virüs bedene girdikten 1 ila 3 ay sonrası ortaya çıkar. İnsanlarda, hastalığın birinci semptomları sabit değildir ve öbür viral enfeksiyonlarla karıştırabilir.
Kuduz belirtilerinin kimileri şu formdadır:
-
Isırık yerinde ağrı yahut karıncalanma hissi
-
Genel bir hastalık ve hastalık hissi
-
Yüksek ateş derecesi
-
Geçmeyen baş ağrısı
-
Mide bulantısı ve kusma
Virüs omurilikte yahut beyinde çoğalmaya başladığında, ortaya çıkan kuduzun nörolojik belirtileri ise şu biçimdedir:
-
Uykusuzluk
-
Alt bacak felci
-
Boğaz ağrısı ve spazmları nedeniyle yutma sorunları
-
Hidrofobi (yoğun susuzluğa karşın suyu görünce korku)
-
Huzursuzluk
-
Anksiyete, endişe
-
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
-
Aşırı tükürük üretimi
-
Halüsinasyonlar
-
Yüksek seviyede heyecan
KUDUZ NASIL BULAŞIR?
Kuduz, kuduz virüsü taşıyan bir hayvanın ısırmasıyla en yaygın formda bulaşan bir hastalıktır. Virüs, kuduzlu hayvanın salyasında bulunur ve ısırık sonucu derideki bir yara yahut açıklık aracılığıyla bedene girebilir. Isırık dışında hava yoluyla bulaşma yahut kuduzlu hayvanın gözleri, burnu, ağzı yahut hasarlı cildi yalama üzere ender durumlar dışında, kuduz ısırık olmadan bulaşma riski hayli düşüktür.
Kuduz bulaşma riski yüksek olan hayvanlar şunlardır:
-
Yarasalar
-
Rakunlar
-
Tilkiler
-
Kokarcalar
-
Dağ sıçanları
-
Evcil olmayan (vahşi) köpekler
Ayrıca, kedi, köpek ve sığır üzere evcil hayvanlar da kuduz virüsünü taşıyabilirler. Bu nedenle, evcil hayvanların kuduz aşısıyla korunması değerlidir. Son vakitlerde, kimi ülkelerde, yabanî hayat popülasyonlarını aşılama emeliyle aşı içeren yemler kullanılarak tedbirler alınmıştır. Bu, kuduzun evcil hayvan popülasyonları ortasında yayılmasını değerli ölçüde azaltmaktadır.
KUDUZ TEDAVİSİ NEDİR?
Kuduz aşısı, kuduzun önlenmesi ve tedavisi için kullanılan bir aşıdır. Bu aşı, laboratuvarda etkisiz hale getirilmiş kuduz virüsünden üretilir. Kuduz aşısı, insanlarda kuduz hastalığına neden olmaz. Yeni aşılar ekseriyetle ağrısızdır ve başka yaygın aşılama usullerine misal biçimde kol bölgesine uygulanır.
İYİ BİR KUDUZ TEDAVİSİ İÇİN
Eğer bir hayvan tarafından ısırılırsanız yahut kuduza maruz kalırsanız, derhal hekiminizi arayın ve en yakın acil servise başvurun. Hekim, yaranın temizlenmesini sağlayacak ve tetanoz aşısı gerekiyorsa bunu yapacaktır. Kuduz tedavisine çabucak başlama kararı, birkaç faktöre bağlı olarak verilir. Bu faktörler şunları içerir:
Isırığın şartları (ısırığın kışkırtılmış yahut kışkırtılmamış olması).
Hayvanın çeşidi (vahşi yahut evcil; hayvanın hangi çeşide ilişkin olduğu).
Hayvanın aşı geçmişi (daha evvel aşılanıp aşılanmadığı).
Yerel sıhhat otoritelerinin teklifleri ve duruma ait rehberlik.
Kuduz tedavisi, kuduz aşısı ile bir dizi aşılama sürecini içerir. Bu süreç, ısırma olayının özelliklerine ve öbür faktörlere bağlı olarak belirlenir. Kuduz tedavisi, mümkün olan en kısa müddette başlatılmalıdır, zira tedavi, virüsün hudut sistemine yayılmasını engellemek için tesirlidir. Kuduz, önemli bir hastalık olup tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Bu nedenle, ısırık yahut kuduza maruz kalma durumunda derhal tıbbi yardım almak hayati kıymet taşır.
